گروه‌بندی لاین‌های امید‌بخش زمستانه کلزا (Brassica napus L.) بر اساس اثر متقابل ژنوتیپ × محیط

نویسندگان

گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده

بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط با هدف انتخاب ژنوتیپ‌های برتر یکی از مهم‌ترین مراحل برنامه‌های به‌نژادی به‌شمار می‌رود. هدف از این پژوهش گروه‌بندی دوازده لاین امید‌بخش زمستانه کلزا به همراه رقم شاهد اکاپی بر مبنای شباهت پاسخ آن‌ها به محیط‌های مختلف با استفاده از روش لین و باتلر بود. آزمایش‌ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1391-1389 در ایستگاه‌های تحقیقاتی کرج، کرمانشاه، بجنورد، همدان، اصفهان و اراک انجام شد. تجزیه واریانس مرکب با فرض تصادفی بودن محیط‌ها و ثابت بودن ژنوتیپ‌ها و حذف دو ایستگاه بجنورد و اراک به دلیل ناهمگنی خطای آزمایش انجام شد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر متقابل سال × مکان در سطح احتمال 1 درصد و اثر متقابل سال × مکان × ژنوتیپ در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار بود. نتایج گروه‌بندی لاین‌ها با استفاده از مدل اول لین و باتلر نشان داد که لاین‌های امید‌بخش L137، L201 و L119 از پایداری بالایی برخوردار بودند. در مدل دوم، لاین‌ها به دو گروه تقسیم شدند. در گروه اول، همین لاین‌ها با داشتن بالاترین ضریب رگرسیونی به عنوان لاین‌های پایدار برای مناطق مساعد شناسائی شدند. در گروه دوم، لاین L63 با داشتن کمترین میزان ضریب رگرسیونی مناسب برای محیط‌های نامساعد تشخیص داده شد. با توجه به نتایج این تحقیق تجزیه خوشه‌ای می‌تواند در تعیین ژنوتیپ‌های پایدار، کارا و مفید واقع شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Grouping of Promising Winter Rapeseed (Brassica napus L.) Lines Based on Genotype × Environment Interaction

نویسندگان [English]

  • S. S. Sohrabi
  • H. Dehghani
  • B. Alizadeh
چکیده [English]

Evaluation of genotype × environment interaction with the objective of selection of the superior genotypes is the most important part of breeding programs. In this study, twelve promising winter rapeseed lines with one check cultivar (Okapi) was investigated for the stability and grouping using Lin and Butler cluster analysis methods. Experiments were performed in randomized complete block design with three replications at Karaj, Kermanshah, Bojnurd, Hamedan, Isfahan, and Arak research stations during two cropping seasons (2010-12). The data of Bojnurd and Arak were omitted because of the high error mean squres shown by Bartlet's statistic. Combined analysis of variance performed by assuming environments (years and locations) as random and genotypes as fixed factors. The results of combined analysis showed that the interaction effects of year×location and year × location × genotypes were significant at 1% and 5% level of probability, respectively. The results of clustering using the first model showed that promising lines No. L137, L201 and L119 were the most stable lines. The second model divided lines in to two groups. In the first group, the same lines with the maximum regression coefficients were recognized as stable genotypes for favorable environment. In the second group, line L63 with the minimum regression coefficient was suitable for unfavorable environments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rapeseed
  • combined analysis
  • genotype × environment interaction effect
  • regression
  • Stability