ارزیابی ژنتیکی صفات مختلف گندم نان (Triticum aestivum) در شرایط تنش دوره‌ای خشکی

نویسندگان

دانشکده کشاورزی، دانشگاه باهنر، کرمان

چکیده

سیستم ریشه‌ای عمیق و گسترده نقش ارزنده‌ای در تحمل به خشکی و افزایش عملکرد گندم در شرایط کمبود آب ایفا می‌کند. ولی اطلاعات کمی در مورد ژنتیک ساختار ریشه وجود دارد. در این پژوهش ژنتیک سیستم ریشه گندم با استفاده از یک تلاقی دی‌آلل یک طرفه با هشت والد مطالعه شد. والدین و نتاج 1F در شرایط تنش خشکی دوره‌ای در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار کاشته و صفات طول ریشه، وزن ریشه، تعداد ریشه، وزن اندام هوایی، نسبت ریشه به اندام هوایی، ارتفاع بوته و طول پدانکل اندازه‌گیری شد. نتایج این پژوهش نشان داد اثر افزایشی و غالبیت به طور معنی‌داری در کنترل این صفات نقش دارند. در صفت تعداد ریشه کفایت مدل افزایشی- غالبیت تایید نشد. در کنترل ژنتیکی صفات طول ریشه و نسبت ریشه به اندام هوایی اثر غیرافزایشی نقش بیشتری داشت، بنابراین برای به‌نژادی این صفات روش‌هایی نظیر بالک، بالک تک بذر و دابل‌هاپلوئیدی توصیه می‌شود. در کنترل ژنتیکی وزن ریشه و ارتفاع بوته اثر افزایشی نقش برجسته‌ای داشت و علاوه بر رو‌ش‌های ذکر شده می‌توان از روش شجره‌ای و یا تلاقی برگشتی نیز استفاده کرد. رقم روشن با دارا بودن سیستم ریشه‌ای مناسب و ترکیب‌پذیری عمومی بالا برای صفات مربوط به ریشه، به عنوان یکی از والدهای تلاقی در پروژه‌های به‌نژادی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genetic Evaluation of Different Characteristics of Bread Wheat (Triticum aestivum) in Cyclic Drought Stress Condition

نویسندگان [English]

  • A. Safarian
  • R. Abdolshahi
چکیده [English]

Extensive and deep root system play important role in wheat drought tolerance and yield in water deficient condition. Nevertheless, a little is known about root structure genetic. In this research, a half diallel mating design was generated from crosses between eight bread wheat cultivars to study the genetic of root system. Parents and F1 progenies were planted in cyclic stress condition in a randomized complete block design with four replications and root length, root weight, root number, shoot weight, root to shoot ratio, grain yield, plant height and peduncle height were measured. Results showed that additive and dominant effects were significant for all traits. However, additive-dominant model was not adequate for root number. Non-additive variation was more important in genotypic disparity of root length and root to shoot ratio. Consequently, bulk, single seed descent and double-haploid methods are recommended in breeding program for these traits. Additive variation had imperative effect on genotypic variation of root weight and plant height. Thus, despite of mentioned breeding methods, pedigree and back-cross are recommended for these traits. Cultivar Roushan had an appropriate root system and high general combining ability for the root system traits. Accordingly, in breeding programs for developing root system, Roushan is recommended as one of the mating parents.

Key words: Wheat, gene action, heritability, GCA, SCA, additive-dominant model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • gene action
  • heritability
  • GCA
  • SCA
  • additive-dominant model