ارزیابی عملکرد دانه و اجزای عملکرد در ژنوتیپ های گندم نان در رژیم‌های متفاوت رطوبتی

نویسندگان

چکیده

به منظور ارزیابی عکس‌العمل ژنوتیپ‌های گندم نان به تنش رطوبتی، 21 ژنوتیپ پیشرفته گندم دیم به همراه ارقام شاهد آذر2 و الوند در تنش خشکی (دیم) و آبیاری تکمیلی (دو بار آبیاری ) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین دو شرایط متفاوت محیطی و ژنوتیپ‌های مورد مطالعه تفاوت معنی‌داری برای عملکرد دانه و اجزاء عملکرد وجود داشت. اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نیز برای صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار بود. بر اساس نتایج تجزیه گرافیکی GGE بای‌پلات درمحیط تنش خشکی ژنوتیپ‌های شماره 3 (Azar2/78Zhong291-99) و 4 (Seafallah/3/Sbn/Trm/K253) و در محیط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ‌های شماره 12 (F10s-1//ATAY/GALVEZ87)، 2 (Sabalan/84.40023//Seafallah)، 16 (PYN/BAU/BONITO) و 17 (SUBEN-7) عملکرد دانه بیشتری داشتند. بر اساس مدل GGE بای پلات، ژنوتیپ های شماره 9 (SABALAN/4/VRZ/3/ORF1.148/TDL/BLO) و 11(BAYRAKTAR) جزء ژنوتیپ‌های برتر و ژنوتیپ شماره 12 مناسب برای آبیاری تکمیلی بودند. در شرایط تنش خشکی بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ شماره 3 با 2691 کیلوگرم در هکتار و در شرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ شماره 12 با 3597 کیلوگرم در هکتار بود. آبیاری تکمیلی موجب شد که میانگین وزن هزار دانه 2/9گرم، عملکرد دانه 652 کیلوگرم، ارتفاع بوته 4/6 سانتی‌متر، شاخص برداشت 6/5 درصد و طول دوره پرشدن دانه 8 روز نسبت به شرایط تنش خشکی افزایش یابد و ژنوتیپ‌ها به طور میانگین 16 روز در شرایط آبیاری تکمیلی زودتر به مرحله ظهور سنبله رسیدند. در آزمایش آبیاری تکمیلی به ازای هر یک میلی‌متر آب مصرفی 15/8 کیلوگرم محصول دانه بیشتر نسبت به شرایط دیم تولید شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Grain Yield and Yield Components in Bread Wheat Genotypes under Different Moisture Regimes

نویسندگان [English]

  • M. Moslemi
  • M. Roustaii
  • V. Rashidi3
چکیده [English]

In order to study drought tolerance in 21 advanced bread wheat genotypes and two check cultivars Azar 2 and Alvand, an experiment was conducted using randomized block design with three replications under drought stress and supplementary irrigation during 2008-09 cropping season at Maragheh research station, Iran. The combined analysis of variance showed significantly differences among the genotypes over the environments. Significant differences were also found among the environments and GE interaction effects. The large magnitude of the GE interaction related to genotypic effect, suggested the possible existence of sub-environmental groups for the genotypes. The GGE (G + GE) biplot analysis was able to differentiate of environments to sub-environmental groups with top yielding genotypes as highly adapted genotypes to each environmental group. Based on GGE biplot, the genotypes No. 9 (Sabalan/4/VRZ/3/ORFI.148/TDL/BLO) and 11 (BAYRAKTAR) can be recommended as genotypes which integrating yield with stability performance and the genotype No. 12 (F10S-1//ATAY/GALVEZ87) was highly adapted to supplementary irrigated environment. Lines No. 3 (Azar2/78Zhong291-99) and No. 12 with 2691 and 3597 kgha-1 under drought and supplementary irrigated conditions respectively produced the highest grain yield. Two irrigations increased 9.2g TKW, 652kgha-1 yield, 6.4cm plant hieght and 5.6% harvest index compared to drought condition. Under supplementary irrigation 1mm irrigation increased 8.15 kgha-1 grain yield.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • Supplementary Irrigation
  • drought
  • GE interaction
  • GGE biplot
  • earliness