تنوع مورفولوژیکی برخی ژنوتیپ های بومی فندق (Corylus avellana) در شرایط آب و هوایی کرج

نویسندگان

چکیده

به منظور ارزیابی تنوع مورفولوژیک برخی از ژنوتیپ‌های بومی فندق ایران، ده ژنوتیپ به نام‌های گردویی، گرچه، شصتک، پائیزه، محلی کرج، تابستانه، رسمی، شیروانی، پشمینه و تیپ گرد اشکورات با استفاده از دستورالعمل ملی آزمون‌های تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS) در ایستگاه تحقیقات کمال شهر کرج در سال‌های 1387 و 1388بررسی شدند. از هر ژنوتیپ، سه درخت شانزده ساله انتخاب و 55 صفت در آن‌ها یادداشت‌برداری شد. این صفات شامل چهار صفت مربوط به درخت، سه صفت مربوط به شاخه‌های یک ساله، نه صفت برگ، شش صفت گل، بیست و چهار صفت مربوط به میوه، نه صفت تکمیلی در برگیرنده دیگر صفات گل و میوه و میزان حساسیت به برخی آفات و بیماری‌ها بودند. ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر چهارده صفت کمی (عرض، طول، طول در عرض درخت، ضخامت شاخه یک ساله، طول و عرض دمبرگ، طول و ابعاد برگ، طول گل آذین نر، وزن و درصد وزنی مغز، قطر و طول میوه) دارای تفاوت معنی‌دار و متمایز‌کننده بودند. با استفاده از چهار صفت کیفی (زمان باز شدن گل نر و ماده، زمان رسیدن میوه و شکل جوانه گل) کلیه ژنوتیپ‌ها از هم متمایز شدند. بررسی صفات کیفی میوه نشان داد که ژنوتیپ گردویی به دلیل داشتن پوست چوبی نازک، مغز درشت، سهولت جداشدن پوست چوبی از مغز و چند منظوره بودن، بر سایر ژنوتیپ‌ها برتری دارد. ژنوتیپ‌های پشمینه، گردویی و گرچه سال‌آوری نداشتند، دارای میوه گرد بودند و گرده‌زای مناسبی برای سایر ژنوتیپ‌ها تشخیص داده شدند. اطلاعات حاصل از این پژوهش در احداث باغ‌های جدید و همچنین برنامه‌های به‌نژادی فندق قابل استفاده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Morphological Diversity of some Iranian Local Hazelnut (Corylus avellana) Genotypes in Climatical Conditions of Karaj

نویسندگان [English]

  • S. Hosseinava
  • V. Razavi
  • M. Keshavarzi
  • D. Javadi
چکیده [English]

Ten local hazelnut genotypes named Gerduii, Gercheh, Shastak, Payizeh, Mahali Karaj, Tabestaneh, Rasmi, Shirvani, Pashmineh and Gerde Eshkevarat were evaluated based on guidelines of Distinctness, Uniformity and Stability (DUS) during years 2008-2009 in Kamal-Shahr Research Station in Karaj. Three 16 years-old trees from each genotype were selected and 55 traits including 3 traits from trees, 3 from one-year-old shoots, 9 from leaves, 6 from flowers, 24 from fruits and 9 complementary traits including pests and diseases resistance were recorded. Fourteen quantitative traits (length, width, length × width, thickness of one-year-old shoot, length and width of petiole, length and dimensions of leaves, male flower length, fruit weight, length and diameter and percentage of kernels) were significantly different among genotypes. Based on four qualitative traits, all genotypes could be differentiated well. Regarding quantitative fruit traits, Gerduii was determined as a superior genotype having thin shells, large kernels, and easily separating shells from kernel and was a multipurpose genotype. Pashmine, Gerduii and Gerche had round fruits and were suitable pollinizers for other genotypes. This information could be used for hazelnut orchard establishment and breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • hazelnut
  • genotypes
  • quantitative and qualitative traits
  • morphological distinctness