بررسی صفات زراعی، کیفیت پخت و تجزیه پایداری عملکرد دانه در چند ژنوتیپ برنج

نویسندگان

چکیده

هشت ژنوتیپ برنج به همراه دو رقم شاهد دشت و نعمت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سه منطقه مازندران به مدت دو سال مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش به منظور تعیین صفات زراعی، کیفیت پخت و پایداری عملکرد دانه برای انتخاب بهترین ژنوتیپ ها اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر ساده ژنوتیپ معنی دار بود. اثر ساده مکان و سال و اثر متقابل مکان ´ ژنوتیپ و سال ´ ژنوتیپ معنی دار نبودند. اثر متقابل سال ´ مکان و سال ´ مکان ´ ژنوتیپ ها معنی دار شدند که حاکی از وجود اثر متقابل بین ژنوتیپ ها و محیط های مورد آزمایش بود. نتایج تجزیه پایداری عملکرد دانه با استفاده از ده روش پایداری نشان داد که رقم شاهد نعمت ژنوتیپ (7310) با کمترین واریانس(S2i) و ضریب تغییرات محیطی (CVi)، و کمترین واریانس (MSy/p) و ضریب تغییرات درون مکانی(CVy/p) و ژنوتیپ 7304 به دلیل داشتن ضریب رگرسیون (bi) معادل یک، کمترین واریانس انحراف از خط رگرسیون (S2di) و عملکرد بالا دارای بیشترین پایداری عملکرد بودند. عملکرد ژنوتیپ های 7302، 7303، 7305 و 7306 تفاوت معنی داری با ژنوتیپ 7304 نداشت. این ژنوتیپ های پرمحصول همچنین با داشتن ضریب رگرسیونی معادل یک از سازگاری عمومی خوب برخوردار بودند. رقم نعمت و ژنوتیپ 7305 به ترتیب با کمترین میانگین رتبه وکمترین انحراف معیار رتبه و ژنوتیپ های 7304 و 7303 بر اساس روش های اکووالانس ریک (W2i) و واریانس پایداری شوکلا (s2i)، به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. نتایج کیفیت پخت دانه نشان داد که ژنوتیپ های 7308، 7307، 7306، 7304 و 7302 با دارا بودن آمیلوز و درجه حرارت ژلاتینی متوسط دارای کیفیت پخت مطلوب بودند. در مجموع ژنوتیپ های 7304 و 7302 با توجه به داشتن میانگین عملکرد بالا و بیشتر از شاهد دشت، پایداری عملکرد و خصوصیات زراعی و کیفیت پخت مناسب به عنوان ژنوتیپ های برتر انتخاب شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on Morphological Traits, Cooking Quality and Yield Stability Analysis in some Rice Genotypes

نویسندگان [English]

  • H. Rahimsouroush
  • A. Eshraghi
  • A. Mohadesi
  • N. Sharafi
چکیده [English]

Eight rice genotypes with two checks (Dasht and Nemat) were evaluated in three locations of Mazandaran province for two years (1999-2000), in a RCBD with four replications. This study was carried out to determine the qualitative and morphological traits and yield stability to select the best genotypes. The results of combined ANOVA showed significant differences among genotypes. The effects of location, year, genotype×location and genotype×year were not significant. The interactions of year × location, and year×location × genotypes were significant that proved the existence of interaction between genotype and environment. Grain yield stability using ten different methods, showed that Nemat cultivar (genotype 7310) with less variance (S2i) and coefficient of variability (CVi) of environment, less coefficient of regression of mean yield on environmental index (bi) and variance of deviation from regression linear (S2di), was the most stable genotype. Genotype 7304 having bi equal to unity, less S2di and high yield, was the most stable genotype. There were no significant differences between the mean yield of genotype 7304 and genotypes 7302, 7303, 7305 and 7306. Regression line slope of these high yielding genotypes was equal to unity too. Therefore they had high general adaptability. Nemat cultivar and genotype 7305 with less mean and standard deviation of ranking ( , S.D.R) and genotypes 7304 and 7303 based on Wricke, s equivalence (Wi2) and Shukla, s stability variance (σ2i), had the highest stability, respectively. The cooking quality of genotypes 7302, 7304, 7306, 7307 and 7308 was excellent with intermediate amylose content and gelatinization temperature. Consequently the genotypes 7304 and 7302 having higher mean yield compare to Dasht, and desired cooking quality and morphological traits were selected as elite genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rice
  • Yield stability
  • cooking quality
  • morphological traits
  • Amylose content