بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه لاین های گندم دوروم در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم

نویسندگان

چکیده

این بررسی به منظور تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین های امید بخش و پیشرفته گندم دوروم دیم، در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 20 لاین و به مدت سه سال زراعی (80-1377) در چهار ایستگاه از مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم کشور اجرا شد. در هر سال و در هر منطقه پس از برداشت، تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه انجام و در پایان سال سوم در هر منطقه تجزیه واریانس مرکب (سه ساله) و در خاتمه تجزیه واریانس مرکب نهایی (سه سال و چهار منطقه) انجام شد. برای تعیین پایداری لاین ها از روش پارامتر تیپ چهار (لین و بینز)، ضریب تغییرات (CV %) عملکرد و نیز روش غیرپارامتری رتبه بندی (Rank) استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه مرکب (سه سال و چهار منطقه) نشان داد که اثر متقابل سال × منطقه × ژنوتیپ بر عملکرد دانه از نظر آماری معنی دار می باشد. بیشترین عملکرد دانه در بین ژنوتیپ های آزمایشی متعلق به لاین شماره 6 (.../Mrb11//Snipe) و معادل با 33/2 تن در هکتار بود و لاین شماره 5 (Mrb11//Snipe/…) با عملکرد دانه 26/2 تن در هکتار در رتبه دوم قرار داشت. نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش لین و بینز نشان داد که، لاین های شماره 16، 18 و 15 دارای کمترین واریانس درون مکانی در بین ژنوتیپ های آزمایشی بوده و کمترین ضریب تغییرات عملکرد، به ترتیب متعلق به لاین های شماره 18، 16 ،15 و6 بود. نتایج حاصل از روش رتبه بندی نشان داد که لاین های شماره 6 و 5 کمترین(R بار) و لاین های شماره 17 و 7 حداقل انحراف معیار رتبه را در بین ژنوتیپ های آزمایشی به خود اختصاص دادند. جمع بندی نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که دو لاین شماره 6 و 5 از عملکرد بالاتر و پایدارتری نسبت به سایر لاین ها برخوردار بوده و کاشت آن ها در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم توصیه می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on Adaptability and Stability of Grain Yield in Durum Wheat Lines in Warm and Semi-Warm Dryland Areas

نویسندگان [English]

  • D. Sadeghzadeh Ahari
  • S. K. Hosain
چکیده [English]

  In order to study the adaptability and yield stability of rainfed durum wheat promising lines, an experiment was conducted with 20 genotypes in RCBD during three cropping seasons (1998-2001) in four warm and semi-warm stations in Iran. Simple ANOVA and combined analysis of variance for three years in each location and combined analysis of variance for three years and four locations were implemented. Lin and Binns parameter, coefficient of variation of grain yield and rank method were used for determination of stable lines. Results of combined ANOVA (three years four locations) showed that interaction effect of year location genotype was significant. The highest grain yield was belonged to line no. 6 ( Mrb11//Sinpe/Magh/…) with 2.33 tha-1 and line no. 5 (Mrb11//Sinpe/Magh/…) with 2.26 tha-1. Results of stability analysis with Lin and Binns method showed that lines no. 16, 18 and 15 had the lowest inside location variance for grain yield and the lowest grain yield coefficient of variation was belonged to lines no. 18, 16 ,15 and 6, respectively. The results of rank method showed that lines no. 6 and 5 had the lowest and lines no. 17 and 7 had the lowest SDR among the experimental lines. Based on the results, lines no. 6 and 5 had the highest grain yield and yield stability, therefore can be recommended for warm and semi-warm dryland regions.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Durum wheat
  • Grain yield
  • Stability
  • Lin and Binns parameter
  • rank method