ارزیابی تحمل ارقام منتخب گندم نان به بیماری‌ زنگ زرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

2 استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، نیشابور، ایران.

3 پژوهشگر، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

4 استاد، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

5 کارشناس، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

چکیده

تحمل به بیماری از این واقعیت نشأت می‌گیرد که در شرایط بیماری شدید کاهش عملکرد در برخی ارقام زراعی کمتر از سایر ارقام در همان شدت بیماری است و از نظر تولید محصول عملکرد مناسبی دارند. به‌منظور ارزیابی میزان تحمل ارقام گندم نسبت به زنگ زرد در این پژوهش 20 رقم انتخابی گندم در طی دو سال زراعی 94-1393 و 95-1394 در ایستگاه تحقیقاتی نیشابور بررسی شدند. اثر زنگ زرد بر عملکرد محصول گندم در شرایط بیماری شدید (تنش) در مقایسه با شرایط حفاظت شده از بیماری (عدم تنش) بررسی گردید. بر اساس نتایج حاصله هر چند میانگین درصد کاهش عملکرد 20 رقم مورد بررسی نسبت به زنگ زرد 2/18 درصد برآورد شد ولی دامنه‌ی خسارت وارد شده به ارقام مورد بررسی در این پژوهش در اثر زنگ زرد از 5/3 تا 57 درصد متغیر بود. بر اساس نتایج دو ساله شاخص‌های تنش، از میان ارقام حساس به زنگ زرد سه رقم اینیا، نیشابور و کویر به ترتیب با 13، 14 و 16 درصد کاهش عملکرد، و از گروه ارقام نیمه حساس رقم تجن با 71/5 درصد کاهش عملکرد متحمل‌تر به این بیماری ارزیابی شدند. در این بررسی، رقم مقاوم سیروان با میانگین آلودگی 5MS بالاترین واکنش مقاومت را نسبت به زنگ زرد نشان داد اما میانگین کاهش عملکرد دانه این رقم در شرایط بیماری حدود 15 درصد و میانگین وزن هزاردانه آن نسبت به سیروان محافظت شده از بیماری نه درصد کاهش نشان داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Tolerance to Yellow Rust Disease in Some Selected Bread Wheat Cultivars

نویسندگان [English]

  • S. T. Dadrezaei 1
  • A. Jafarnezhad 2
  • I. Lakzadeh 3
  • F. Afshari 4
  • Z. Hassan Bayat 5
  • N. Tabatabaei 3
1 Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Research Department, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ahvaz, Iran.
2 Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Khorasan-e-Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Neishabour, Iran.
3 Researcher, Seed and Plant Improvement Research Department, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ahvaz, Iran.
4 Professor,Seed and Plant Improvement Research Department, Seed and Plant Improvement Instittute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
5 Research Officer, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
چکیده [English]

Tolerance to the disease is defined as the plant's ability to reduce damage caused by a pathogen attack and yield is good even when the plant is infected by pathogen. The concept of tolerance arises from the fact that in conditions of severe disease infection, in some cultivars, yield reduction is less than the other cultivars. In this study, the tolerance of 20 wheat cultivars was evaluated against yellow rust. The effect of stripe rust in Neishabour on grain yield under conditions of severe disease (stress) and protected from disease (non- stress) were analysed. The mean reduction (%) in grain yield in all cultivars infected by yellow rust was 18.2%. Damage by stripe rust varied from 3.5 to 57 percent. Based on the results of two years of disease stress, Kavir, Neishabour and Inia (with 16%, 14% and 13% yield loss, respectively) were more tolerant to yellow rust. In moderately susceptible cultivars, Tajan with 5.71% yield reduction was identifiect as the most tolerant cultivar. Sirvan among the cultivars with moderate infection (5MS) had highest resistance reaction. The average yield reduction of Sirvan in disease condition was about 15%, and its 1000 grain weight reduced by 9% as compared with protected condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • stripe rust
  • tolerance to disease
  • resistance to disease
  • yield loss
Amini, A., Amirnia, R., and Ghazvini, H. 2015. Evaluation of salinity tolerance in bread wheat genotypes under field conditions. Seed and Plant Improvment Journal 31-1: 95-115 (in Persian).
 
Amirifar, E., Aghaee Sarbarze, M., Haghparast, R., and Khosroushahli, M. 2011. Yield stability, bread making quality and drought tolerance in bread wheat genotypes. Seed and Plant Improvment Journal 27-2: 233-255 (in Persian).
 
Bolley, H. L., and Pritchard, F. J. 1906. Rust problems: Facts, observations and theories; possible means of control. North Dakota Agricultural Experimental Station. Bulletin No. 69, Dukota, USA. 66 pp.
 
Caldwell, R. M., Schafer, J. F., Compton, L. E., and Patterson, F. L. 1958. Tolerance to cereal leaf rusts. Science 128(3326): 714-715.
 
Chen, X. M. 2005. Epidemiology and control of stripe rust [Puccinia striiformis f. sp. tritici] on wheat. Canadian Journal of Plant Pathology 27(3): 314-337.
 
Clarke, J. M., DePauw, R. M., and Townley Smith, T. F. 1992. Evaluation of methods for quantification of drought tolerance in wheat. Crop Science 32: 723-728.
 
Cobb, N. A. 1890-1894. Contributions to an economic knowledge of the Australian rusts (Uredinae). Agricultural Gazettes New South Wales 3:181-212 and 5:239-252.
 
Dadrezaei, S. T., and Nazari, K. 2015. Detection of wheat rust resistance genes in some of the Iranian wheat genotypes by molecular markers. Seed and Plant Improvement Journal 31-1: 163-187 (in Persian).
 
Dadrezaei, S. T., Tabatabai, N., Lakzadeh, I., Jafarnezhad, A., Afshari, F., and Hassan Bayat, Z. 2018. Evaluation of tolerance to leaf rust disease in some selected bread wheat genotypes. Journal of Applied Entomology and Phytopathology 86-1: 29-40 (in Persian).
 
Ehdaie, B., Wains, J. G., and Hall, A. E. 1988. Differential response of landrace and improved spring wheat genotypes to stress environments. Crop Science 28: 838-842.
 
Fernandez, G. C. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Pp. 257-270. In: Kuo, C. G. (Ed.), Proceedings of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and other Food Crops to Temperature and Water Stress. Taiwan.
 
Fisher, R. A., and Maurer, R. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. I. Grain yield responses. Australian Journal of Agricultural Research 29: 897-912.
 
Mudi, N., Mahapatra, S., and Das, S. 2016. Assessment of helminthosporium blight resistance in barley using disease stress tolerance index. Indian Phytopathology 69-1: 24-31.
 
Munns, R., and Tester, M. 2008. Mechanisms of salinity tolerance. Annual Review of Plant Biology 59: 651-681.
 
Nazari, K., Torabi, M., Dehgan, M. A., Aghnoum, R., Ahmadian-Moghaddam, M. S., and Fallah, H. 2001. Pathogenicity of Puccinia striiformis, and reactions of improved cultivars and advanced lines of wheat to yellow rust in northern provinces of Iran. Seed and Plant 16: 393-424 (in Persian).
 
Peterson, R. F., Campbell, A. B., and Hannah, A. E. 1948. A diagrammatic scale for estimating rust intensity of leaves and stems of cereals. Canadian Journal of Research 26: 496-500.
 
Roberts, J. J., Hendricks, L. T., and Patterson, F. L. 1984. Tolerance to leaf rust in susceptible wheat cultivars. Phytopathology 74:349-351.
 
Roelfs, A. P., Singh, R .P., and Saari, E. E. 1992. Rust disease of wheat: Concepts and methods of disease management. CIMMYT, Mexico, D.F., Mexico. 81 pp.
 
Torabi, M., Madoukhi, V., Nazari, K., Afshari, F., Forootan, A. R., Ramai, M. A., Golzar, H., and Kashani, A. S. 1995. Effectiveness of wheat yellow rust resistance genes in different parts of Iran. Cereal Rusts and Powdery Mildews Bulletin 23: 9-12.