ارزیابی پارامترهای ژنتیکی و ترکیب‌پذیری صفات مهم زراعی کنجد با استفاده از روش دی‌آلل‌کراس

نویسندگان

1 مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

2 دانشگاه آگراری، دوشنبه، جمهوری تاجیکستان

چکیده

شناخت و درک صحیح از نوع کنترل ژنتیکی صفات، ترکیب پذیری و ساختار ژنتیکی ارتباط مستقیمی با موفقیت برنامه‌های به‌نژادی دارد. در این بررسی پارامتر‌های ژنتیکی مربوط به صفات زراعی و عملکرد با استفاده از روش یک گریفینگ و مدل مخلوط B برای هفت رقم و لاین کنجد شامل اولتان، داراب1، ورامین 2822، دشتستان2، کرج1، زودرس فلسطینی و TLHE همراه با 42 ترکیب دورگ حاصل از آن‌ها به صورت دی‌آلل کامل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس بیانگر وجود تفاوت معنی‌دار برای تمام صفات به جز درصد روغن، در بین والدین و دورگ‌ها، اثر ترکیب پذیری عمومی (GCA) و اثر ترکیب پذیری خصوصی (SCA) بود. واریانس اثر تلاقی‌های معکوس برای همه صفات به جز صفت عملکرد دانه غیر معنی‌دار بود. براساس نسبت میانگین ترکیب پذیری عمومی به میانگین ترکیب پذیری خصوصی اثر افزایشی ژن‌ها نقش بیشتری نسبت به اثر غیر افزایشی در کنترل صفات تعداد کپسول در شاخه اصلی، ارتفاع اولین کپسول، طول کپسول ودرصد روغن داشت ودر سایر صفات اثر غیر افزایشی ژن‌ها بیشتر بود. مقادیر وراثت‌پذیری عمومی از 90/48درصد در صفت ارتفاع ساقه زاینده کپسول تا5/90 در صفت تعداد کپسول در بوته متغیر بود. ارزیابی وراثت‌پذیری خصوصی نشان‌دهنده مقادیر بالای این شاخص برای تعداد کپسول در شاخه اصلی با 64/67 درصد و ارتفاع اولین کپسول با 43/60 درصد بود که حاکی از بازده بالای گزینش برای این صفات است. در این بررسی بهترین ترکیب شونده‌های عمومی در بین لاین‌های مورد ارزیابی از نظر صفات مورد بررسی شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Genetic Parameters and Combining Ability of Important Agronomic Traits in Sesame Using Diallel Cross

نویسندگان [English]

  • S. Mansouri 1
  • M. Esmailov 2
  • M. Aghaee Sarbarzeh 1
چکیده [English]

Having knowledge and correct understanding on genetic control and architecture of agronomically important traits are essential keys in breeding programs. In this investigation, genetic parameters of some agronomic traits of seven cultivars and lines of sesame Ultan, Darab 1, Varamin 2822, Dashtestan 2, Karaj 1, early maturity Palestinian, and TLHE, which were crossed directly and reciprocally, and their progenies (N=42), were evaluated using Greefing method 1 and mixed model B. Analysis of variance results indicated significant differences among the parents and their hybrids for all the traits, except seed oil content, general combining ability (GCA), and specific combining ability (SCA). The reciprocal effects for all traits except seed yield were significant. Relative contribution of GCA to SCA indicated that number of capsule in main stem, height of the first capsule, capsule length, and seed oil content were more prominently controlled by genes with additive mode of action, and the rest of the traits were mostly governed by non-additive mode of actions. Estimation of broad sense heritabilities varied from 48.9 to 90.5 for fertile length of the main stem and number of capsule on the main stem, respectively. Number of capsule on the main stem with 67.64% and height of the first capsule with 60.43% had the high narrow sense heritability, indicating the validity of these traits in selections. The analysis was able to define the lines showing the best general combining abilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sesame
  • yield
  • Diallel cross
  • Genetic structure