ارزیابی تحمل به تنش شوری ژنوتیپ‌های گندم نان در شرایط مزرعه

نویسندگان

گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

چکیده

به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ‌های گندم نان به تنش شوری، تعداد 25 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات بیرجند در دوآزمایش جداگانه در شرایط تنش شوری ( EcSoil = 9.8-12.8 ds/mو EcWater = 8.8-10 ds/m) و بدون تنش (EcSoil = 3.3 ds/m و EcWater = 2.1 ds/m ) به مدت دو سال زراعی (93-1391) مورد بررسی قرارگرفتند. تجزیه واریانس مرکب اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه، اجزاء عملکرد، ارتفاع بوته و تعداد روز تا ظهور سنبله و رسیدن در هر دو شرایط تنش و بدون تنش نشان داد. مقایسه میانگین دو ساله عملکرد و اجزاء عملکرد دانه نشان داد که نقش اجزای عملکرد در ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا متفاوت بوده ولی درکل وزن دانه نقش بیشتری در عملکرد دانه در شرایط تنش شوری در این آزمایش داشت. مطالعه همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط تنش شوری و بدون تنش و شاخص‌های تحمل و حساسیت نشان داد که شاخص‌های تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره‌وری (MP) و میانگین هندسی (GMP) برای شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا در هر دوشرایط مناسب هستند و در بین آن‌ها STI مناسب‌ترین شاخص شناخته شد. در روش ترسیمی بای پلات (Biplot) ژنوتیپ‌ها به گروه‌های متحمل، نیمه متحمل و حساس تقسیم شدند. براساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌های مورد بررسی در چهار گروه قرارگرفتند. در مجموع براساس نتایج روش ترسیمی بای پلات، شاخص‌های تحمل، میانگین رتبه ( ) و انحراف معیار رتبه (SDR) آن‌ها، ژنوتیپ‌های شماره 25، 22، 20 و 13 در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به شوری در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص‌های GMP، MP و STI قرار گرفته و به عنوان ژنوتیپ‌های متحمل و برتراز ارقام شاهد و ژنوتیپ‌های شماره 16، 17، 9 (مغان3) و10 ( شیرودی) به عنوان ژنوتیپ‌های حساس به شوری شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Salinity Tolerance in Bread Wheat Genotypes Under Field Conditions

نویسندگان [English]

  • A. Amini
  • R. Amirnia
  • H. Ghazvini
چکیده [English]

To evaluate reaction of 25 wheat genotypes to salinity stress, this study was conducted under salinity stress (EcSoil = 9.8-12.8 ds/m and EcWater = 8.8-10 ds/m) and non-stress (EcSoil = 3.3 ds/m and EcWater = 2.1 ds/m) conditions using RCBD with three replications at Birjand research station in 2012-13 and 2013-14 cropping seasons. Combined analysis of variance showed that there were significant differences among genotypes for grain yield and other concerned characteristics. Role of the yield components was different in genotypes with higher grain yield. Correlation coefficients of stress indices with grain yield in non-stress and stress conditions showed that STI, MP and GMP were desirable for identifying high yielding and tolerant genotypes in two conditions, and the best index was STI. By drawing of biplot, genotypes were placed into tolerant, moderately tolerant and non-tolerant groups. Based on cluster analysis, genotypes were divided into four different groups. Finally based on salinity tolerance indices, , SDR of indices and results of biplot, genotypes No. 25, 22, 20 and 13 were determined as the most tolerant genotypes and better than check cultivars, that were placed in area with high yield potential, low sensitive to salinity, and near to MP, GMP and STI vectors, and genotypes No. 16, 9 (Moghan 3), 10 (Shiroodi) and 17 as the most susceptible genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • Salinity stress
  • Grain yield
  • tolerance and susceptibility indices
  • biplot