تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری عمومی برخی صفات مورفولوژیک شنبلیله در شرایط آبیاری محدود

نویسندگان

چکیده

تقریباً در تمامی مناطق ایران و از زمان‌های بسیار دور شنبلیله (Trigonella foenum-graecum) به عنوان یک سبزی و گیاه دارویی کشت می‌شود ولی اطلاعات کمی در مورد نحوه توارث صفات مختلف آن وجود دارد. بیست ژنوتیپ بومی شنبلیله کشور طی سال زراعی 88-1387 درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در شرایط آبیاری محدود و مرسوم بر پایه طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرارکاشته شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای صفات مختلف مورفولوژیک نشان داد که در شرایط آبیاری محدود، بین ژنوتیپ‌ها تفاوت‌های آماری معنی‌داری از نظر صفات مختلف زراعی به غیر از شاخص برداشت وجود داشت. در شرایط آبیاری مرسوم نیز تفاوت‌های آماری معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها در اغلب صفات به غیر از تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در گیاه و وزن بیوماس وجود داشت. نتایج تجزیه خوشه‌ای با استفاده از روش Ward ژنوتیپ‌ها را در چهار گروه مختلف دسته‌بندی کرد. در هر دو شرایط بیشترین درصد ضرایب تغییرات ژنوتیپی(تنوع) متعلق به صفات تیپ و قدرت رشد بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در تک بوته بود. صفات وزن هزاردانه، تعداد روز از کاشت تا شروع گل‌دهی و تیپ رشد بوته در هر دو شرایط بیشترین میزان وراثت‌پذیری را داشتندکه نشان می‌دهد استفاده از روش انتخاب بر مبنای آن‌ها می‌تواند به عنوان روشی موثر در اصلاح جمعیت‌های شنبلیله مورد استفاده به‌نژاد‌گران قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genetic Diversity and Broad-Sense Heritability of some Morphological Characteristics of Fenugreek under Limited Irrigation

نویسندگان [English]

  • D. Sadeghzadeh Ahari
  • M. R. Hassandokht
  • A. K. Kashi
  • A. Amri
چکیده [English]

Almost in all parts of Iran, fenugreek has been cultivated as a vegetable and medicinal crop since long times ago, but there are less information about its heritability and breeding. Twenty fenugreek landraces from different parts of Iran were evaluated under normal and limited irrigation conditions at Maragheh dryland agricultural research station during 2008-2009 cropping season using a randomized complete block design with four replications. Results of combined analysis of variance for different morphological traits showed significant differences among landraces for all traits except for harvest index under limited irrigation and in number of pods per plant, number of seeds per plant and dry biomass under normal irrigation conditions. Results of cluster analysis(Ward method) divided the landraces into four different groups. The highest genotypic variances was observed in growth habit, growth vigor, thousand seed weight and seed yield per plant under both conditions. Thousand seed weight, days to flowering and plant growth type under both conditions had the highest heritability indicated that, selection for these traits will be efficient in fenugreek breeding programs under limited and non limited irrigation conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fenugreek
  • Landraces
  • heritability
  • cluster analysis