ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ‌های گندم نان بهاره در واکنش به تنش شوری در شمال استان گلستان

نویسندگان

چکیده

به منظور ارزیابی صفات زراعی ژنوتیپ‌های گندم در شرایط شوری و انتخاب ژنوتیپ‌های برتر، 114 ژنوتیپ گندم نان بهاره در دو محیط غیر شور (ایستگاه گرگان) و شور (مزرعه نمونه ارتش) با استفاده از سه رقم کویر، کوهدشت و مروارید و لاین N-80-19 به عنوان شاهد، در سال زراعی 88-1387 در قالب شش طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شدند. نتایج تجزیه کلاستر ژنوتیپ‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 12 و 38 در محیط شور و غیر شور عملکرد بالایی داشتند. ژنوتیپ‌های انتخاب شده دارای طول پدانکل 40% ارتفاع بوته، وزن هزار دانه 48 تا 56 گرم و زمان تا ظهور سنبله حدود 104 روز بودند. مناسب‌ترین ارتفاع برای انتخاب بوته در محیط شور 83 تا 86 سانتی‌متر بود. در بین صفات مورد بررسی وزن هزار دانه و وزن دانه در سنبله بیشترین و روز تا رسیدگی کمترین میزان تنوع را داشتند. تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که ارتفاع، وزن هزار دانه و عملکرد در شرایط شور و غیر شوردر سه مولفه اصلی انتخاب شده تاثیر زیادی در انتخاب ژنوتیپ‌ها داشتند.نتایج تجزیه کلاستر با استفاده از کلیه صفات نشان داد که ژنوتیپ‌هایی که دارای عملکرد بالایی در شرایط شور و غیر شور بودند و ارتفاع، طول و وزن سنبله بیشتری داشتند، در گروه یک قرار گرفتند. با توجه به نتایج این آزمایش پیشنهاد می‌شود به منظور معرفی ارقام برای اراضی شور استان گلستان بهتر است انتخاب از بین ژنوتیپ‌های پیشرفته ساحلی خزر در محیط شور انجام شود و ژنوتیپ‌هایی که در هر دو محیط عملکرد بالایی دارند، برای آزمایش‌های آنفارم در این محیط انتخاب شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Genetic Variation in Spring Bread Wheat Genotypes to Salinity in the North of Golestan Province

نویسندگان [English]

  • M. Salehi
  • M. Kalateh Arabi
  • S. A. Mosavat
چکیده [English]

To evaluate characteristics of wheat genotypes in salinity condition and select the best genotypes, 114 genotypes of spring bread wheat were evaluated in two environments, non-saline (Gorgan station) and saline (Mazrae Nemoneh) during 2008-09 growing season. Cultivars Kavir, Kohdasht and Morvarid and line N-80-19 were used as control, in six RCBD designs with three replications in 2009. Results of cluster analysis showed that genotypes no. 12 and 38 had the highest yield in saline and non-saline conditions. The selected genotypes had plant height of 83-86 cm, peduncle length of 40% of plant height, 1000 grain weight of 48-54 g, and time to heading of 104 days. Thousand grain weight and grain weight per spike had the highest and day to maturity had the lowest diversity. Principal component analysis showed that plant height, 1000 grain weight and yield based on three selected components, had high impact on selection of genotypes.Results of cluster analysis showed that genotypes with high yield in saline and non-saline conditions, plant height and spike length and weight were clustered in group one. Based on these results, it is recommended that for introduction of new genotypes for salt affected land of Golestan, selection for on farm experiments should be done in advance genotypes under saline condition and the best genotype should have high yield under saline and non saline conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • genotypes
  • Salinity
  • principal componemt analysis
  • cluster analysis