مقایسه عملکرد دانه و اجزاء مرتبط با آن در ژنوتیپ های رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)

نویسندگان

چکیده

رازیانه گیاهی علفی و چند ساله است که اسانس و عصاره آن کاربرد وسیعی در صنایع داروسازی ، نوشابه سازی، غذایی، آرایشی و بهداشتی دارد. به منظور بررسی عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن در این گیاه، آزمایشی در سال‌های 1385- 1383 در اصفهان انجام شد و در آن دوازده ژنوتیپ رازیانه شامل ده توده بومی (بوشهر، ‌ارومیه، مشهد،‌اصفهان، ‌فزوه، ابن‏سینا، ‌همدان،‌لرستان، یزد و شیراز) و دو رقم خارجی (P11-820065 و 11486) با استفاده از طرح اسپلیت پلات در زمان با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به این که در سال اول به علت خسارت سرمای پاییزه امکان یادداشت‌برداری از آزمایش وجود نداشت، در سال‌های دوم و سوم صفات مختلف مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، عملکرد و درصد اسانس ژنوتیپ‌ها یادداشت‌برداری شد. نتایج دو ساله نشان داد که ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه به جز صفت تعداد شاخه فرعی، تفاوت معنی‌داری داشتند. ژنوتیپ P11-820065، با متوسط عملکرد 561 گرم در مترمربع و ژنوتیپ ابن سینا با 22/201 گرم در مترمربع به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را داشتند. سال‌های آزمایش تاثیر معنی‌داری بر عملکرد و درصد اسانس داشت. ژنوتیپ‌های خارجی به خاطر داشتن طول دوره رویشی و زایشی بیشتر، دارای ارتفاع گیاه، عملکرد دانه و وزن هزار دانه بیشتری بودند. نتایج ضرایب همبستگی صفات نشان داد که وزن هزار دانه، تعداد روز تا رسیدگی کامل وتعداد چترک در گیاه همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد دانه در متر‌مربع داشتند. ژنوتیپ P11-820065 به علت عملکرد بالا و درصد اسانس قابل توجه، جهت کشت در مناطقی با شرایط اقلیمی مشابه منطقه اجرای آزمایش توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of Seed Yield and Its Related Components in Genotypes of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.)

نویسندگان [English]

  • L. Safaei
  • H. Zeinali
  • D. Afiuni
چکیده [English]

Fennel is a perennial and aromatic herb and its essential oil and extract is extensively used in pharmaceutical, food, and cosmetics industries. In order to compare seed yield and yield components in twelve genotypes of fennel (ten native populations and two foreign cultivars 11486 and P11- 820065), an experiment was conducted during 2004-2006 in Isfahan. The experiment was on the basis of randomized complete block design with three replications. Native populations were collected from Bushehr, Oromieh, Shiraz, Yazd, Isfahan, Mashhad, Lorestan and Hamedan. Different morphological, physiological, seed yield and percentage of essential oil of genotypes were recorded only in the second
and third years as due to cold damage, data on traits could not be recorded in the first
year. The results showed a significant difference for all traits among genotypes. The highest and the lowest seed yield were obtained from P11-820065 (561 gm-2) and Ebne Sina (201.22 gm-2), respectively. The experimental years had a significant effect on seed yield and essential oil percentage. Foreign cultivars had the highest plant height, seed yield and 1000 seed weight due to longer vegetative and reproductive periods. A positive correlation was obtained between seed yield and weight of 1000 seeds, days to rippning and number of umbels. Culivar P11-820065 can be recommended as a genotype with high seed yield and high essential oil for cultivation in the same climate as the experimental region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fennel
  • native populations
  • seed yield
  • Yield components
  • percentage of essential oil