ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و تحمل به تنش خشکی ژنوتیپ‌های بهاره کلزا

نویسندگان

چکیده

به منظور ارزیابی عملکرد دانه، اجزای عملکرد و تحمل به تنش خشکی هفده ژنوتیپ بهاره کلزا دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 1390-1388 اجرا شد. ژنوتیپ‌ها در آزمایش بدون تنش از زمان کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک بر اساس50 درصد و در آزمایش تنش بر اساس 80 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده گیاه در خاک آبیاری شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات در دو شرایط محیطی، بین ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه و شاخص‌های تنش خشکی اختلاف معنی دار وجود داشت. در شرایط آبیاری بر اساس 80 درصد تخلیه رطوبتی خاک، اکثر صفات مربوط به عملکرد به طور معنی‌دار کاهش یافتند. در شرایط بدون تنش میانگین عملکرد دانه در لاین‌های 15/1GoL×19H،
39/2 FUS×RC، Zabol-6،SG2-87182 و 13/1RG×19H به ترتیب 3147، 2838، 2831، 2789 و 2779 کیلو‌گرم در هکتار بود. در شرایط تنش لاین‌های 15/1GOL×19H، 13/1 RG×19H و SG1-87182 به ترتیب با 2218، 2596 و2110 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه بیشتری داشتند. همبستگی عملکرد دانه در شرایط تنش و عدم تنش با شاخص‌های تحمل به خشکی مثبت و معنی‌دار بود. لاین‌های 15/1GOL×19H ،13/1RG×19 H و Zabol-6 ضمن داشتن بیشترین عملکرد دانه، بیشترین مقادیر شاخص‌های تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره‌وری هندسی (GMP) متوسط بهره‌وری (MP) را داشتند و به عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها با عملکرد بالا تعیین شدند. نمودار بای‌پلات ترسیم شده بر مبنای مولفه‌های اصلی نشان داد که شاخص‌های STI، GMP و MP نسبت به یک دیگر بالاترین ضریب همبستگی را داشتند و ژنوتیپ‌های متحمل در مجاورت شاخص‌های تحمل قرار گرفتند. این شاخص‌ها می‌توانند به عنوان بهترین معیار برای ارزیابی و تعیین ارقام متحمل به خشکی در برنامه‌های به‌نژادی استفاده شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Seed Yield, Yield Components and Tolerance to Drought Stress of Spring Canola Genotypes

نویسندگان [English]

  • H. R. Fanaei
  • M. R. Narouei Rad
  • M. M. Ghassemi
چکیده [English]

To evaluate seed yield, yield components and tolerance to drought stress in 17 spring canola genotypes, two separate experiments were conducted in a randomized complete block design with three replications in two cropping seasons 2008-2010. Irrigation was applied in non stress experiment from planting to physiologic ripening, based on 50 percent and in stress experiment, based on 80 percent depletion of available soil water. Results of combined analysis of variance in two environments showed significant differences among genotypes for seed yield and drought stress indices. Irrigation in 80 percent depletion of available soil water significanty decreased seed yield and yield related traits. In non stressed condition, seed yield, of genotypes 15/1GOL×19H, 39/2FUS×RC, Zabol-6, SG2-87182 and 13/1RG×19H were 3147, 2838, 2831, 2789 and 2779 kgha-1 respectively and in stressed condition genotypes 13/RG×19H, 15/1GOL×19H, SG1-87182 and Zabol-15 with 2596, 2218, 2110 and 2077 kgha-1 produced higher seed yield. Genotypes 15/1GOL×19H, 13/1RG×19 H, and Zabol-6 with the highest seed yield and values of STI, GMP and MP indices were determined as tolerant genotypes to drought stress. Biplot graph presented based on principal components indicate that STI, GMP and MP indices had the highest correlation coefficients with each other and tolerant genotypes were located closed to the tolerant indices. These indices can be used as the best criteria for evaluation and identification of tolerant canola genotypes in breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Canola
  • lines
  • Drought Stress
  • Stress indices