اثر کروموزوم شماره یک برنج بر صفات مرتبط با تحمل به شوری و خشکی در مراحل جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای

نویسندگان

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی QTLهای مرتبط با تحمل به شوری و خشکی در دو مرحله جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای با استفاده از جمعیت F2:4 حاصل از تلاقی دو رقم برنج غریب (متحمل به شوری و خشکی) و سپیدرود (حساس به شوری و خشکی) انجام شد. تعداد 236 نشانگر چند شکل (شامل 105 نشانگرAFLP و 131 نشانگر ریزماهواره) برای تهیه نقشه ژنتیکی کروموزوم یک برنج مورد اسفاده قرار گرفت. سیزده نشانگر ریزماهواره به همراه هفت نشانگر AFLP در مجموع با طول1/216 سانتی مورگان کروموزوم یک را تشکیل دادند و فاصله متوسط نشانگرهای مجاور روی این کروموزوم 8/10 سانتی‌مورگان بود. با استفاده از روش مکان‌یابی فاصله‌ای مرکب، در مجموع هفده QTL کنترل کننده صفات سرعت جوانه‌زنی، درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، طول کلئوپتیل و شاخص‌های تحمل به خشکی و شوری در مرحله جوانه‌زنی در چهار شرایط مختلف (تنش خشکی ناشی از PEG و سوربیتول، تنش شوری ناشی از NaCl و شرایط عدم تنش) و چهار QTL کنترل کننده‌ صفات درصد پتاسیم، نسبت طول ریشه به ساقه، امتیاز ارقام و وزن خشک ریشه در مرحله گیاهچه‌ای تحت تنش شوری ناشی از NaCl روی کروموزوم یک شناسایی شد. هفت QTL بزرگ اثر برای صفات مرتبط با تحمل به شوری و خشکی در دو مرحله رشدی در مجاورت نشانگرهای RM212 و RM1287 مکان‌یابی شدند. QTLهای بزرگ اثر qGR-1 و qSV-1 در هر دو شرایط تنش و عدم تنش شناسایی شدند که ظهور QTLهای مذکور در دو شرایط مختلف آزمایشی احتمالاً نشان دهنده پایداری این QTLها و عدم تأثیر پذیری آن‌ها از شرایط محیطی است. علاوه بر آن، هم مکانی QTLهای qSKC-1 و qRL/SL در مرحله گیاهچه‌ای با QTLهای مرتبط با صفات مربوط به جوانه‌زنی بیانگر کنترل ژنتیکی یکسان این صفات در مراحل جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای بود. موقعیت بیشتر QTLهای تحمل به شوری بسیار نزدیک به QTLهای مرتبط با تحمل به خشکی بود که می‌تواند نشان دهنده این باشد که تحمل به خشکی و شوری در برنج به وسیله ژن‌های با اثر پلیوتروپیک یا ژن‌های پیوسته کنترل می‌شود. به نظر می‌رسد بتوان با اصلاح برنج برای تحمل به یکی از این تنش‌ها، نسبت به تنش دیگر نیز موفق بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Rice Chromosome 1 on Traits Associated with Drought and Salinity Tolerance at Germination and Seedling Stages

نویسندگان [English]

  • B. Rabiei
  • Z. Mardani
  • K. Ghomi
  • H. Sabouri
  • A. Sabouri
چکیده [English]

In this research, the chromosome 1 of rice was studied to identify QTLs controlling traits associated with drought and salinity tolerance at germination and seedling stages using F2:4 population derived from a cross between two cultivars, Gharib (tolerant to drought and salinity) and Sepidroud (sensitive to drought and salinity). Two hundred and thirty six polymorph markers (105 AFLPs and 131 SSRs) were used to construct genetic map of the rice chromosome 1. Thirteen SSR and seven AFLP markers with length of 216.1 cM were mapped on chromosome 1 and average distance between adjacent markers was 10.8 cM. In total, 17 QTLs controlling germination rate, germination percentage, radicle length, plumule length, coleoptile length and drought and salinity tolerance indices at germination stage under four different conditions (drought stress induced by PEG and sorbitol, salinity stress induced by NaCl and non-stress conditions) and four QTLs controlling shoot potassium concentration, root/shoot length ratio, root dry weight and standard tolerance ranking at seedling stage under salinity stress induced by NaCl were identified on chromosome 1 using composite interval mapping. Seven major QTLs associated with drought and salinity tolerance were mapped in adjacent of RM212 and RM1287 markers at two growth stages. The major QTLs qGR-1 and qSV-1 were detected under both stress and non-stress conditions showing the stability of these QTLs under diverse environmental conditions. Furthermore, the same locations of the QTLs qSKC-1 and qRL/SL at seedling stage with the QTLs of germination related traits showed the same genetic control of these traits at both germination and seedling stages, associated with drought and salinity tolerance controls by the same genomic regions. Also, the location of the QTLs associated with salinity tolerance were very near to the QTLs associated with drought tolerance which indicated that drought and salinity tolerance in rice controls by pleiotropic or tight linked genes. It seems that the rice breeding for one of these stresses can be successful to the other stress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rice (Oryza sativa L.)
  • drought and salinity stress
  • growth stages
  • SSR markers