تنوع مورفولوژیکی و فنولوژیکی و ترکیب شیمیایی مغز ژنوتیپ‌های پسته منطقه فیض‌آباد خراسان

نویسندگان

چکیده

پسته به دلیل ویژگی‌ دو پایه بودن و هتروزیگوسی بالا، تنوع ژنتیکی نسبتاً بالایی دارد و مغز آن حاوی پروتئین و مواد معدنی است. در این پژوهش 40 ژنوتیپ نر و ماده پسته از منطقه فیض‌آباد خراسان با استفاده از صفات مورفولوژیکی، فنولوژیکی و ترکیبات شیمیایی مغز (25 ژنوتیپ ماده) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفت‌هایی چون تاج پوش درخت، رشد سالیانه، تراکم جوانه مرکب و زمان ایجاد گل آذین و برگ با داشتن ضریب تغییرات بالا، بیشترین تنوع را نشان دادند. همبستگی‌های مثبت و منفی بین صفات اندازه‌گیری شده وجود داشت که بعضی از آن‌ها از جمله همبستگی‌های مربوط به صفات فنولوژیکی با صفات مربوط به میوه، جوانه و گل قابل توجه بود. میزان پروتئین مغز در ژنوتیپ‌ها 2/16 تا 8/32 درصد و چربی 45 تا 57 درصد برآورد شد که بیشترین مقدار چربی در پسته گرمه ریز 1 بود. حداکثر مقدار فسفر و آهن نیز به ترتیب 73/0 درصد و ppm 4/62 بود که بیشترین مقدار آهن در ژنوتیپ 24 و بیشترین مقدار فسفر در ژنوتیپ 19 بود. تجزیه خوشه‌ای داده‌های مورفولوژیکی ژنوتیپ‌های ماده را به هفت گروه و ژنوتیپ‌های نر را به دو گروه تقسیم کرد. در بین ژنوتیپ‌های ماده، تعدادی از ژنوتیپ‌ها چون بادامی سفید1، سفید صابونی 2، گرمه سیاه و قرمز زودرس بر اساس صفاتی چون اندازه، خندانی، درصد پروتئین و درصد چربی مغز برتری نسبی داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Diversity of Morphological and Phenological Traits and Kernel Chemical Composition of Pistachio Genotypes from Feizabad Region, Khorasan, Iran

نویسندگان [English]

  • S. Tayefeh Aliakbarkhani
  • A. Talaie
  • M. R. Fatahi Moghaddam
چکیده [English]

Pistachio with dioecious and heterozygous nature has a high genetic diversity and its kernel contains essential proteins and minerals. In this study, morphological and phonological traits of 40 male and female genotypes, as well as kernel chemical components of 25 female genotypes from Feizabad region of Khorasan were evaluated. Results showed that some characteristics such as tree canopy, annual growth, winter bud density and time of flowering and leaf bud burst had high coefficients of variation. There were positive and negative correlations among studied traits that some of them such as correlation of phenological traits with fruits, buds and flower attributes was remarkable. Kernel protein and lipid contents of genotypes were 16.2 - 32.1% and 45 – 75%, respectively, that the highest amount of lipids was in Garmeh Riz 1 genotype. The highest Fe concentration was 62.4 ppm in Genotype 24 and the highest P contents was 0.73% in Genotype 19. The cluster analysis of morphological data divided the female genotypes into seven groups and the male genotypes into two groups. Among the female genotypes, Badami Sefid 1, Sefid Sabuni 2, Garme Siah and Ghermez Zoodras were the best genotypes in point of split shells, size of nut and protein and lipids contents of kernel.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pistachio
  • male and female genotypes
  • morphological traits
  • kernel protein and lipids