ارزیابی خصوصیات زراعی ژنوتیپ‌های گندم مصنوعی

نویسندگان

چکیده

در سال‌های اخیراستفاده از تنوع ژنتیکی موجود در سطوح مختلف خزانه ژنی گندم به عنوان منابعی غنی جهت اصلاح و پیشبرد صفات متعدد مورد توجه قرارگرفته است. از جمله این منابع می‌توان به گونه‌های وحشی اشاره کرد که برای بهره‌برداری از آن‌ها از گونه‌های حد واسط و تولید ارقام مصنوعی استفاده شده‌است. در بررسی حاضر 100 ژنوتیپ گندم مصنوعی دریافتی از مرکز بین‌المللی تحقیقات گندم و ذرت (CIMMYT) به همراه ارقام گندم شاهد پیشتاز، پیشگام و مغان-3 در شرایط آبی درمزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر واقع در کرج مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج آزمایش تنوع زیادی را در ژنوتیپ‌های گندم مصنوعی از نظر اکثر صفات زراعی نشان داد. تجزیه رگرسیون نشان داد که در گندم‌های مصنوعی صفاتی مانند تعداد روز از ظهور سنبله تا رسیدن فیزیولوژیکی، ارتفاع بوته و تعداد دانه در سنبله اثر مثبت و معنی‌داری بر عملکرد دانه داشتند. دسته‌‌بندی ژنوتیپ‌ها بر اساس تجزیه کلاستر به روش وارد (Ward) گندم های مصنوعی مورد مطالعه را در هفت گروه هر یک با ویژگی‌های خاصی قرار داد. با توجه به نتایج به دست آمده تعداد پانزده ژنوتیپ گندم مصنوعی با داشتن عملکرد دانه بالا و برخی خصوصیات زراعی مناسب شناسائی و برای بررسی بیشتر در نظر گرفته شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که گندم‌های مصنوعی می‌توانند به عنوان منابع ارزشمندی برای انتقال صفات جدید و متنوع به خزانه ژنی گندم‌های زراعی مورد توجه قرار گیرند وتنوع مناسبی را برای به‌نژادگران به منظور اصلاح و تولید ارقام فراهم آورند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Agronomic Characteristics of Synthetic Wheat Genotypes

نویسندگان [English]

  • M. Aghaee Sarbarzeh
  • A. Amini
چکیده [English]

Utilization of genetic variability in different levels of wheat gene pool as a rich reservoir of useful traits has been recently come in to consideration. Synthetic wheats are used as a bridge for transferring of desirable genes from wild relatives. One hundred synthetic wheat genotypes from CIMMYT present in the Cereal Research Department collection were evaluated along with three checks (Pishgam, Pishtaz and Moghan-3) for different traits in an observation experiment during 2009-2010 cropping season at Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran. Each genotype was planted in two lines of 1m long. The checks were repeated between the rows, every 20 genotypes. Descriptive analysis of data showed presence of a vast genetic variability among the genotypes for the recorded traits. Stepwise regression analysis showed that grain no. per spike and biological yield had positive and significant effects on yield and remained in the final model with adj. R2~70%. Cluster analysis using ward method grouped the synthetics in seven groups. Based on field evaluations and data analysis 15 synthetic wheats were selected for further evaluation. The results indicated that synthetic wheats are valuable genetic materials as a source of new variability to be added into wheat gene pool.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bread wheat
  • local varieties
  • synthetic wheat
  • Genetic variability
  • agronomic traits