ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ‌‌های گندم دوروم با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی

نویسندگان

چکیده

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ‌‌های پیشرفته گندم دوروم، تعداد 20 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی در سال زراعی 89-1388 مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس،‌ اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی (تنش و بدون تنش) وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش به ترتیب متعلق به لاین‌های شماره 13 (3/808 گرم در متر‌مربع) و 14 (1177 گرم در متر‌مربع) بود. مطالعه همبستگی بین عملکرد در شرایط تنش، بدون تنش و شاخص‌های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص میانگین بهره‌وری (MP) و شاخص میانگین هندسی بهره‌وری (GMP) برای شناسایی ژنوتیپ‌هایی با عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی مناسب هستند، که در بین آن‌ها STI به‌عنوان مناسب‌ترین شاخص‌ شناخته شد. در روش ترسیمی بای‌پلات ژنوتیپ‌ها به گروه‌های متحمل و غیر متحمل تقسیم شدند به نحوی که ژنوتیپ‌های شماره 4، 10، 11، 15، 14 و5 در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به خشکی و در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص‌های مهم تحمل به خشکی MP, GMP و STI و ژنوتیپ‌های شماره 17، 6، 19، 20 و 16 در ناحیه‌ با عملکرد پائین و حساسیت بالا به خشکی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای و تابع تشخیص ژنوتیپ‌های مورد بررسی بر اساس سه شاخص STI, MP و GMP در پنج گروه قرار گرفتند. در مجموع بر مبنای شاخص‌های مقاومت به خشکی مبتنی بر عملکرد دانه، ژنوتیپ شماره 14 به‌عنوان ژنوتیپ‌ متحمل به تنش شناخته شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Drought Stress Tolerance in Durum Wheat Genotypes Using Drought Tolerance Indices

نویسندگان [English]

  • A. R. Zebarjadi
  • . Tavakoli Shadpey
  • A. R. Etminan
  • R. Mohammadi
چکیده [English]

To assess the drought tolerance in advanced durum wheat lines, 20 genotypes were evaluated in a randomized complete block design with three replications under non-stress and drought stress conditions during 2009-2010 cropping season. Analysis of variance showed significant differences among genotypes for grain yield in two environmental conditions (non-stress and stress). The maximum grain yield under stress and non-stress conditions belonged to lines No. 13 (808.3 gm-2) and No. 14 (1177 gm-2) respectively. Investigation of correlation between yield in two conditions and drought resistance indices showed that STI, MP and GMP were desirable for identifying high yielding genotypes in two conditions, and the best index was STI. According to drawing of bi-plot, the genotypes were placed into tolerant and non-tolerant groups, as genotypes No. 4, 5, 10, 11, 14 and 15 were placed in area with high yield potential, low sensitive to drought, and near to MP, GMP and STI vectors, and genotypes No. 6, 16, 17, 19 and 20 were placed in area with low yield and high sensitive to drought. Based on cluster analysis and discrimination analysis according to desirable indices (MP, GMP and STI), genotypes were divided into 5 different groups. Finally based on drought resistance indices genotype No. 14 was determined as drought tolerant genotype.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Durum wheat
  • drought resistance indices
  • Drought Stress
  • bi-plot