ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های گندم دوروم در مناطق گرم و خشک ایران

نویسندگان

چکیده

به منظور دستیابی به ژنوتیپ‌های پرمحصول و پایدار گندم دوروم با کیفیت مطلوب و مقاوم به بیماری‌های مهم برای مناطق گرم و خشک کشور آزمایشی با 18 ژنوتیپ برتر انتخابی به همراه دو شاهد شامل یک رقم گندم دوروم کرخه و یک رقم گندم نان تجارتی در شش ایستگاه مناطق گرمسیری شامل داراب، دزفول، اهواز، ایرانشهر، خرم‌آباد و زابل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سـال زراعی
(88-1387 و 89 –1388) مورد مطالعه قــرار گرفتند. در هر منطقه عملکرد دانه و صفات زراعی
ژنوتیپ‌ها یادداشت‌برداری شد. عملکرد دانه حاصل از هر آزمایش به طور جداگانه مورد تجزیه واریانس ساده و سپس تجزیه مرکب قرارگرفت. با توجه به معنی‌دارشدن اثر متقابل ژنوتیپ×سال، ژنوتیپ×مکان و ژنوتیپ×سال×مکان در تجزیه واریانس مرکب، به منظور بررسی دقیق‌تر اثرمتقابل و بررسی وضعیت ژنوتیپ‌ها از نظر پایداری، تجزیه AMMI انجام شد. نتایج حاصله با رسم بای پلات نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 18
(MALMUK-1/LOTUS-5/F3LOCAL(SEL.ETHIO.135.85) و 20 (RASCON-21/3MQUE/ALO//FOJA) کمترین فاصله را از مرکز بای‌پلات داشتند، و با کمترین اثر متقابل به‏عنوان پایدارترین ژنوتیپ‏ها شناخته ‌شدند. برای هر یک از محیط‌های مورد بررسی نیز ژنوتیپ‌های مناسب شناسائی شد. از نظر میزان پروتئین، ژنوتیپ شماره 20 با 2/12 درصد، بیشترین پروتئین را نیز داشت. بنابراین این ژنوتیپ با داشتن پایداری عمومی بالا، مقاومت نسبی به بیماری‌های مهم برگی و کیفیت دانه مناسب، به عنوان ژنوتیپ برتر برای مطالعات تکمیلی انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Durum Wheat Genotypes for Yield and Yield Stability in Warm and Dry Areas of Iran

نویسندگان [English]

  • M. Aghaee Sarbarze
  • M. Dastfal
  • H. Farzadi
  • B. Andarzian
  • A, Shahbazpour Shahbazi
  • M. Bahari
  • H. Rostami
چکیده [English]

To obtain high yielding and stable durum wheat genotypes with desirable grain quality and resistant to important diseases, 18 durum wheat genotypes along with two commercial durum and bread wheat check cultivars were evaluated in six warm and dry locations of Iran including Darab, Dezful, Ahvaz, Iranshahr, Khorramabad and Zabol during two cropping seasons (2008-2010). The experiments were conducted in a RCBD with three replications. Grain yield and some agronomical characteristics were recorded in each location. Simple and combined analysis of variance were performed on grain yield data and stability analysis with AMMI model was undertaken. Based on the overall results, genotypes no. 18 (MALMUK1/LOTUS5F3LOCAL(SEL.ETHIO.135.85) and 20 (RASCON-21/3MQUE/ALO//FOJA) were superior to others, however some genotypes had specific adaptability makes them suitable for specific locations. Genotype no. 20 with broad adaptability, better grain quality parameters and relative resistance to foliar diseases was selected for further investigation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Durum wheat
  • grain quality
  • stability analysis
  • Grain yield
  • AMMI