تنوع ژنتیکی خصوصیات زراعی و صفات مرتبط با کیفیت دانه ژنوتیپ‌های گندم دوروم

نویسندگان

چکیده

  در این مطالعه 59 ژنوتیپ گندم دوروم موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر کرج به صورت مشاهده‌ای، از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک و صفات مرتبط با کیفیت دانه در سال زراعی 88-1387 مورد بررسی قرار گرفتند. چهار رقم ویری ناک، سوایسون (گندم نان)، دنا و زردک(گندم دوروم) نیز به عنوان شاهد که بین ژنوتیپ‌ها کاشته شدند (با 14 بار تکرار). هر ژنوتیپ در دو ردیف 5/2 متری روی یک پشته کاشته شد. نتایج آزمایش تنوع بالائی را در ژنوتیپ‌ها از نظر صفات مورد مطالعه نشان داد. عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها از 5/300 تا 5/868 گرم در مترمربع متغیر بود. درصد پروتئین دانه رابطه مثبت و معنی‌داری با صفات طول پدانکل، درصد خوابیدگی، میزان رسوب زلنی و سختی دانه و رابطه منفی و معنی‌داری با صفات طول سنبله، وزن هزار دانه، تعداد و وزن دانه در سنبله داشت. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها با استفاده از تجزیه کلاستر به روش UPGMA نشان داد که برخی از گروه‌ها برای بعضی از صفات ارزش بالاتر از میانگین داشتند. در تجزیه مؤلفه‌های اصلی، سیزده متغیر بررسی شده به چهار مؤلفه با واریانس نسبی تجمعی 1/72 % اهش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده ژنوتیپ‌های شماره 15 (Wc-45704) و شماره 52 (P.S.No 3) داشتن خصوصیات زراعی و کیفیت دانه مطلوب مثل عملکرد دانه بالا، درصد خوابیدگی پایین، زودرسی، تعداد کم دانه چروکیده، درصد پروتئین مطلوب، اندیس گلوتن بالا و حجم رسوب SDS مناسب، نسبت به ژنوتیپ‌های دیگر در این ‌مطالعه برتر بودند و می‌توانند در برنامه‌های به‌نژادی برای بهبود این صفات استفاده شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genetic Variation in Agronomic Characteristics and Grain Quality Traits of Durum Wheat Genotypes

نویسندگان [English]

  • S. Nabovati
  • M. Aghaee Sarbarzeh
  • R. Choukan
  • F. Ghanavati
  • G. Najafian
چکیده [English]

Fifty nine durum wheat genotypes obtained from the National Plant Gene Bank of Iran along with two bread wheat checks (Vee/Nac and Soissons) and two durum checks (Dena and Zardak) were evaluated for quantitative and qualitative traits in an observational experiment in 2008-2009 at Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran. Each genotype was planted in two lines 2.5 m long. The checks were repeated 14 times among the rows. Descriptive data analysis showed presence of a vast genetic variability among the genotypes for the recorded traits. For example grain yield varied between 300.5-868.5 gm-2. Correlation analysis among agronomic and grain quality traits revealed positive correlation between protein percentage and plant heigh t, length of peduncle , lodging susceptibility, Zeleny, hardness and had negative significant correlation with length of spike , thousand-kernel weight, number and weight of grains per spike. Principal component analysis reduced 13 variables to four components by 72.1% cumulative proportional variance. Results showed genotypes no. 15 (Wc-45704) and 52( P.S.No3) with good quantitative and qualitative traits such as high grain yield, low lodging susceptibility, early maturity, low number of shriveled seeds, higher protein percentage, high gluten index and SDS sedimentation, were the best genotypes among the experimental genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Durum wheat
  • genotypes
  • Genetic variation
  • agronomic traits
  • grain quality