پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین‌های گندم نان با تیپ رشدی متفاوت در اقلیم معتدل ایران

نویسندگان

چکیده

به منظور تعیین پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین‌های گندم، تاریخ کاشت مناسب و ژنوتیپ‌های پرمحصول برای اقلیم معتدل کشور، پانزده رقم و لاین امیدبخش گندم در قالب یک آزمایش اسپلیت‌پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و سه تاریخ کاشت (20 مهر،‌10 آبان و 30 آبان) در شش منطقه به مدت دو سال زراعی (86-1384) مورد ارزیابی قرار گرفتند. عملکرد دانه ارقام و لاین‌های مورد آزمایش پس از جمع‌آوری نتایج دو ساله از ایستگاه‌های مختلف به منظور تعیین بهترین تاریخ کاشت مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که تاریخ کاشت اول (20 مهر) برای تمام ایستگاه‌ها مناسب بود. بنابراین داده‌های دو ساله مربوط به تاریخ کاشت اول تجزیه واریانس مرکب شدند. با توجه به معنی‌دار شدن اثر رقم × سال × مکان، برای بررسی دقیق تر اثر متقابل و تعیین ارقام پایدار تجزیه پایداری با روش‌های مختلف انجام شد. نتایج حاصل از روش‌های ارزیابی شده تا اندازه‌ای مشابه بودند و در بیشتر روش‌ها رقم شیراز با میانگین عملکرد 79/9 تن در هکتار پایدارترین رقم شناخته شد. واریانس انحراف از رگرسیون و ضریب تبیین این رقم به ترتیب 28/0 و 1/91 بود که نشان‌دهنده پایداری وسازگاری عمومی این رقم است. لاین M-81-14 با میانگین عملکرد 8/8 تن در هکتار، از نظر پایداری در رتبه دوم قرار داشت. ارقام MV17، سایسون،‌ زرین و کویر در این پژوهش از پایداری نسبتاً کمتری برخوردار بودند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Grain Yield Stability of Bread Wheat Cultivars and Lines with Different Growth Habits in Temperate Agro-climate Zone of Iran

نویسندگان [English]

  • M. Rahimi
  • T. Najafi Mirak
  • V. Rashidi
چکیده [English]

To select stable bread wheat cultivars/lines and suitable sowing date for moderate agro-climate zone of Iran, fifteen cultivars and advanced lines of wheat were studied in a split plot arrangement using a randomized complete block design with three replications and three sowing datas (Oct. 12, Nov. 01, and Nov. 21), at six locations, for two cropping seasons (2005-2007). Yield from stations in two years were analyzed to determine the best sowing date for each location. Results of combined analysis showed that the first date (Oct. 12) was suitable for all locations. Therefore, the data of the first date were analyzed based on RCBD in six locations and two years. Since the genotype × year × location interaction was significant, analysis of stability was done. The results of different stability methods were almost similar. According to the results, cultivar Shiraz with a yield average of 9.79 tha-1 was found to be the most stable cultivar followed by line M-18-14 that produced an average yield of 8.8 tha-1. Cultivars Saissons, MV-17, Zarrin, and Kavir had less stability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bread wheat
  • genotypes
  • Grain yield
  • Stability
  • genotype × environment