استفاده از شاخص تعادل خصوصیات محصول در برنامه‌های به نژادی گندم دیم برای مناطق سرد

نویسندگان

چکیده

یکی از روش‌های تعیین حد بهینه خصوصیات گیاهی استفاده از خط مرزی است. به منظور تعیین حد بهینه برخی از خصوصیات محصول و مقایسه مناسب بودن ارقام معرفی شده گندم دیم، بانک اطلاعاتی وسیعی با بیش از 7000 مشاهده برای هر خصوصیات محصول از نتایج آزمایش‌های اجرا شده طی شش ساله زراعی در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی دیم مناطق سردسیر کشور، جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از خطوط مرزی، حد بهینه خصوصیات محصول شامل تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیکی محصول، طول دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه به ترتیب 2/221 روز، 6/259 روز، 8/33 روز، 5/62 سانتی‌متر و3/28 گرم تعیین گردید که این مقادیر، هم‌خوانی بسیار نزیدیکی با حد بهینه تعیین شده از طریق میانگین گیری از جامعه دارای حداکثر شاخص تعادل خصوصیات محصول(CPBI) یکسانی بودند. این مقدار در مراغه، سنندج، زنجان، اردبیل و ارومیه، به ترتیب 155، 270، 150، 182 و 440 بود. با این روش، مناسب بودن سه رقم معروف گندم دیم(سرداری، سبلان و آذر 2) در سه ایستگاه اصلی مراغه، سنندج و زنجان مقایسه و مشخص گردید که رقم سرداری از بیشترین سازگاری در این مناطق برخوردار است. همچنین با استفاده از همبستگی بین CPBI ارقام و عوامل اقلیمی (بارندگی، دما،‌ تبخیر و تعداد روزهای یخبندان) و اجزای تشکیل دهنده آن مشخص گردید که رقم سرداری برای مناطقی با زمستان و بهار سرد همراه با بارندگی‌‌های بهاره،‌ رقم سبلان برای مناطقی با زمستان سرد و بهار نسبتا معتدل همراه با بارندگی‌های فراوان فصل بهار و رقم آذر 2 برای مناطقی با پاییز سرد و بهار معتدل همراه با بارندگی‌های پاییزه و بهاره و حداقل بارندگی در زمستان مناسب می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of crop properties balance index in wheat (triticum aestivum l.) Breeding programs for cold dryland conditions

نویسندگان [English]

  • V. Feyziasl
  • KH. Alizadeh
  • Y. Ansari
  • B. Mousavi
  • M. Ahmadpour Chenar
چکیده [English]

Studying some important crop characteristics in a population and consideration of the limitations and possibilities, is a general way to determine the suitable genotypes. In this way, a part of population is used as a standard for evaluation of other parts and an optimal level is defined. In order to determine the optimal level in some crop characteristics and comparison of wheat suitability under dryland conditions, a broad information bank wasdeveloped and studied using results of 6 years cold-drylands yield trials. By using boundary lines, optimal level of crop characteristics including days to heading, days to physiological maturity, duration of grain filling, plant height and thousand kernel weight were determined, 221.2 days, 259.6 days, 33.8 days, 62.5 centimeter and 28.3 gram, respectively. These data were closely similar to the optimal levels obtained from averaging method. Results showed that recommended cultivars in each location had similar maximum crop properties balance index (CPBI). Related maximum CPBI in Maragheh, Sanandaj, Zanjan, Ardabil and Uromieh was about 155, 270, 150, 182 and 440, respectively. Comparing with the adaptability of some popular wheat cultivars showed that cv. Sardari is suitable for cold winter and cool spring with spring precipitation, Sabalan is suitable for cold winter and relatively temperate spring with abundant spring precipitation and Azar 2 is suitable for cold fall and mild spring with fall-spring precipitation and low winter precipitation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dryland wheat
  • boundary line
  • CPBI