مطالعه همبستگی صفات موثر بر وزن دانه و تعیین اثر برخی پارامترهای فیزیولوژیک بر عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم بهاره در شرایط مطلوب و تنش خشکی

نویسندگان

چکیده

این تحقیق برای بررسی صفات موثر در وزن دانه و مطالعه اثر برخی پارامترهای فیزیولوژیک در عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم بهاره در شرایط مطلوب و تنش خشکی بعد از گرده افشانی اجرا گردید. شانزده ژنوتیپ (4 ژنوتیپ دوروم و 12 ژنوتیپ گندم نان) در دو آزمایش جداگانه هر کدام در چهار تکرار در شرایط مطلوب رطوبتی در طی فصل رشد و تنش خشکی بعد از گرده افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیکی ارزیابی شدند. عملکرد دانه، مقدار وزنی، درصد و سهم انتقال مجدد، حرکت مجدد، و توزیع مجدد مواد فتوسنتزی ذخیره شده قبل و بعد از گرده افشانی در اندام های رویشی به دانه تعیین و با توجه به منابع اصلی تامین کننده وزن دانه، سهم فتوسنتز جاری بعد از گرده افشانی در وزن دانه محاسبه شد. نسبت فتوسنتز به توزیع مجدد، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، سرعت رشد دانه، مدت زمان موثر پر شدن دانه و شاخص تحمل به تنش نیز تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که در هر دو شرایط مطلوب و تنش، وزن دانه با عملکرد بیولوژیکی و سرعت پر شدن دانه همبستگی مثبت و قوی داشت در حالی که سرعت پر شدن دانه با طول دوره موثر پر شدن دانه همبستگی منفی و معنی دار نشان داد. در هر دو شرایط محیطی این تحقیق حرکت مجدد با فتوسنتز و در شرایط تنش با انتقال مجدد مواد ذخیره شده پس از گرده افشانی همبستگی منفی و معنی دار داشت. در شرایط تنش، تنها صفت شاخص برداشت با شاخص مقاومت به تنش ژنوتیپ ها همبستگی معنی دار نشان داد. در تجزیه همبستگی به روش رگرسیون گام به گام در شرایط مطلوب و تنش، دو صفت عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت مهم ترین اجزا توجیه کننده تغییرات وزن دانه بودند. نتایج رگرسیون گام به گام بر اساس کل داده ها بدون توجه به شرایط محیطی نشان داد که سهم فتوسنتز جاری و سهم حرکت مجدد مهم ترین پارامترهای فیزیولوژیک موثر در تغییرات وزن دانه بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study On Correlation Of Traits And Components Affecting Grain Weight And Determination Of Effect Of Some Physiological Parameters On Grain Yield In Spring Wheat Genotypes Under Optimum And Drought Stress Conditions

نویسندگان [English]

  • A. Naderi
  • S.A. Hashemi Dezfouli
  • E. Majidi Heravan
  • A. Rezaei
  • GH. Nourmohammadi
چکیده [English]

An experiment was conducted in order to study the effective components on grain weight and effects of some physiological parameters on grain yield of spring wheat genotypes under optimum and post - anthesis drought stress conditions. Sixteen genotypes were studied in eight replications. Four replications were irrigated regularly but in other four replications no irrigtion was applied from anthesis to physiological maturity. Grain yield (GY) as well as the amount, percentage and contribution of remobilization, retranslocation, and redistribution were determined in different treatments. The contribution of current photosynthesis was calculated based on main sources which provide grain weight. Photosynthesis to redistribution ratio, biological yield (BY), harvest index (HI), grain growth rate (GGR), effective grain filling period (EFP) and stress tolerance index (STI) were also determined. Results showed that correlations of grain weight with BY and GGR were positive and highly significant, while correlation between GGR and EFP was negative and highly significant. Under optimum and stress conditions, correlation between remobilization and current photosynthesis and under stress condition, correlation between remobilization and retranslocation were negative and highly significant. Only HI was significantly correlated with STI in stress condition2. Stepwise regression analysis revealed that BY and HI were the most Important components of grain weight. Correlation analysis based on all data showed that current photosynthesis and remobilization were the most effective physiological parameters of grain weight.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • redistoribution
  • current photosgnthesis
  • bioloical yield
  • grain growth rate