بررسی صفات زراعی موثر در افزایش عملکرد گندم دیم در مناطق سردسیر

نویسنده

چکیده

به منظور بررسی تاثیر صفات زراعی بر روی عملکرد گندم دیم و همچنین تعیین بهترین شاخص گزینش ارقام پرمحصول و سازگار با شرایط دیم مناطق سردسیر، تعداد 385 ژنوتیپ پیشرفته گندم در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در سال زراعی 77-1376 در قالب 9 آزمایش تکراردار با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار و یک آزمایش مقدماتی با طرح لاتیس ساده در 2 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه جداگانه آزمایش ها نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر تولید عملکرد دانه، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدن دانه، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه اختلاف معنی دار وجود دارد. گروه بندی ژنوتیپ ها از نظر تعداد روز تا سنبله دهی به گروه های زودرس، متوسط رس، دیررس و خیلی دیررس نیز نشان داد که بیشترین میزان عملکرد دانه به گروه زودرس با میانگین عملکرد 1790 کیلوگرم در هکتار و کمترین میزان عملکرد دانه به گروه خیلی دیررس با میانگین 710 کیلوگرم در هکتار مربوط می باشد. گروه بندی ژنوتیپ ها از نظر ارتفاع بوته نیز مشخص نمود که ژنوتیپ های پابلند و زودرس در دیمزارها عملکرد بیشتری را تولید کردند به طوریکه اکثر ژنوتیپ های دیررس در گروه پاکوتاه با عملکرد کمتر قرار داشتند. همبستگی داده ها نشان داد که بین تعداد روز تا سنبله دهی و ارتفاع بوته در ارقام زودرس رابطه معنی دار وجود ندارد ولی این رابطه در گروه ارقام دیررس منفی و معنی دار می باشد (0.30- =r). در ژنوتیپ های زودرس ارتفاع بوته با عملکرد دانه و وزن هزار دانه رابطه مثبت و بسیار قوی داشت (0.57=r و 053=r) که نشان دهنده اهمیت گزینش ژنوتیپ های پابلند و زودرس در دیمزارها می باشد، نتایج بررسی همچنین نشان داد که بیشترین میزان وزن هزاردانه به ژنوتیپ های زودرس تعلق دارد و با دیررس شدن ژنوتیپ ها وزن هزاردانه کاهش می یابد. گروه بندی ژنوتیپ ها از نظر صفت تیپ رشد نیز نشان داد که ژنوتیپ های با تیپ رشد زمستانه دارای میانگین عملکرد دانه، ارتفاع بوته و وزن هزاردانه و مقاومت به سرمای بیشتری نسبت به تیپ های رشد بهاره و بینابین می باشند، بنابراین برای افزایش عملکرد دانه در دیمزارهای مناطق سردسیر اهمیت گزینش ژنوتیپ هایی با تیپ رشد زمستانه، زودرس، پابلند و مقاوم به سرما و بیماری ها و تنش خشکی در برنامه های به نژادی آشکار می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study On Agronomic Traits For Increasing Grain Yield Of Wheat In Cold Dryland Areas

نویسنده [English]

  • M. Roostaii
چکیده [English]

In order to study the effects of agronomic traits on grain yield of wheat and determine the best criteria for selection of high yielding and adaptable genotypes in cold dryland areas, 385 advanced wheat genotypes were evaluated in Dryland Agricultural Research Institute (DARI) at Maragheh in 1997-98 cropping season. Nine experiments, each with 24 lines in RCBD with four replications and one preliminary yield trial in simple lattice design with two replications were conducted. Results showed highly significant differences for grain yield, days to heading, days to maturity, plant height and 1000 kernel weight among the lines. The classification of genotypes for days to heading indicated that the highest grain yield was obtained from the early heading group with average grain yield of 1790 k ha-1, and the lowest grain yield was harvested from the very late heading group with 710 k ha-1. The classification of genotypes for plant height indicated that tall and early heading genotypes produced higher yield than the short and late heading genotypes in rainfed areas. The results also showed that correlation coefficient between days to heading and plant height was negative and significant (r=-0.30*) in the late heading groups. In early heading group, plant height had positive and highly significant correlation (r=0.57**) with grain yield which indicated the importance of selection for earliness and tallness in dryland areas. Meanwhile, high and low 1000 kernel weight were obtained from early and late heading group, respectively. The classification of genotypes for growth habit, indicated that winter types had higher yield, higher plant height, higher 1000 kernel weight, and also had more tolerance to cold than facultative and spring types. Overall, the results of this study revealed that, the selection of earliness, winter type and high plant height could increase grain yield in wheat improvement program in cold dryland areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dryland wheat
  • agronomic traits
  • earliness
  • growth habit
  • yield