ارزیابی مقاومت ارقام و لاین های پیشرفته گندم دیم نسبت به زنگ زرد در مراحل گیاهچه ای و گیاه کامل

نظری کیومرث,; ترابی محمد,; حسن پور حسنی مقصود,; کاشانی ابوسعید,; هوشیار رحیم,; احمدیان مقدم محمدصادق,

doi:10.22092/spij.2017.110900

ارزیابی مقاومت ارقام و لاین های پیشرفته گندم دیم نسبت به زنگ زرد در مراحل گیاهچه ای و گیاه کامل

نویسندگان

10.22092/spij.2017.110900

چکیده

دراین پژوهش 47 لاین پیشرفته منتخب برای کشت در مناطق دیم کشور به منظور تعیین مقاومت آن ها در مراحل گیاهچه ای و گیاه کامل نسبت به نژادهای مختلف زنگ زرد گندم ارزیابی شدند. در آزمایش گلخانه ای از نژادهای 6E18A-، 38E18A+، 134E134A+ و 134E150A+ استفاده شد. در آزمایش مزرعه ای 47لاین مورد بررسی در مناطق کرج، ساری، مغان، اسلام آباد، ارومیه، خرم آباد، بروجرد، مشهد، سنندج و گچساران در دو خط یک متری و به فاصله 30 سانتی متر کاشته شدند. به منظور استقرار بهتر بیماری، علاوه بر کاشت رقم حساس بولانی در فاصله هر 20لاین، اطراف قطعه آزمایشی نیز به وسیله دو خط از رقم مذکور محصورگردید. در مناطق کرج، مشهد، ارومیه، اسلام آباد و مغان به منظور تامین رطوبت لازم برای آلودگی از آبیاری افشانه (Mist irrigation) استفاده شد و در کرج و مغان خزانه آزمایشی با اسپور زنگ زرد جمع آوری شده از همان مناطق در مراحل پنجه زنی، ظهور برگ پرچم و تورم سنبله به روش پودر پاشی به طور مصنوعی آلوده شدند. مایه زنی در ساعات آخر روز انجام شد در مرحله گیاهچه ای از تیپ آلودگی در مقیاس صفر تا 9 و در مرحله گیاه کامل از تیپ و شدت آلودگی یادداشت برداری انجام گرفت. نتایج آزمایش گلخانه ای نتایج نشان داد که با افزایش توان بیماری زائی نژادهای استفاده شده، تیپ آلودگی لاین های مورد بررسی افزایش می یابد. ارقام Dari2، Dari3، Dari4، Dari5 و Dari6 نسبت به همه نژادها مقاومت کامل نشان دادند که نشان دهنده وجود حداقل یک ژن اصلی گیاهچه ای است که هر چهار نژاد برای آن ویرولانس نداشتند. به منظور تعیین مقاومت مزرعه ای از نتایج ارزیابی های گیاهچه ای و گیاه کامل نژادها 134E134A+ در منطقه کرج استفاده شد. بروز عکس العمل حساسیت در مرحله گیاهچه ای و مقاومت در مرحله گیاه کامل نشان دهنده وجود ژن یا ژن های مقاومت گیاه کامل می باشد، که بر این اساس لاین های شماره 10، 16، 18، 19، 20، 24، 27، 28، 30، 33، 36، 37، 38، 41 و 42 چنین وضعیتی را نشان دادند.