بررسی هتروزیس و پسروی درون زادآوری در صفات زراعی و کیفیت روغن کلزا (.Brassica napus L)

نویسندگان

چکیده

این تحقیق به منظور بررسی میزان هتروزیس و پسروی درون زادآوری در صفات زراعی و کیفیت روغن لاین های کلزا انجام شد. در این بررسی هفت لاین کلزا(Brassica napus L.) انتخاب و در تمامی حالات ممکن با یکدیگر تلاقی داده شدند. چهل و دو هیبرید و هفت والد در سه محیط در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. با خودگشن کردن بوته های F1، نسل F2 به وجود آمد. هتروزیس صفات مختلف نسبت به والد برتر در هر محیط محاسبه گردید. پسروی درون زادآوری نیز با تقسیم اختلاف میانگین نسل های F2 و F1 به نسل F1 به دست آمد. محاسبه پسروی درون زادآوری برای 14 صفت زراعی و میزان هتروزیس نیز برای 21 صفت زراعی و کیفیت روغن انجام شد. صفات میزان گلوکوزینولات، روغن و اسیدهای چرب به ترتیب به وسیله دستگاه های اسپکتروفتومتر، NMR و گاز کروماتوگراف اندازه گیری شدند. هیبرید TERI (OE)R-15×TERI (OE)R-983 دارای بیشترین مقدار هتروزیس منفی برای صفات تعداد روز تا 50% گلدهی و رسیدن فیزیولوژیک بود. از این هیبرید در اصلاح برای زودرسی می توان استفاده نمود. برای صفت ارتفاع بوته حداکثر هتروزیس منفی برابر 19.22- درصد بود و میزان پسروی درون زادآوری در این حالت برابر 1.29- درصد بود. دامنه هتروزیس برای عملکرد دانه از 55.2- تا 153.24 درصد بود و هیبرید GSC3A00×HNS9801 دارای بیشترین میزان هتروزیس و میانگین پسروی درون زادآوری آن برابر 45.63 درصد بود. نتایج نشان داد که در ارقام بررسی شده کلزا، اصلاح از طریق تولید ارقام هیبرید می تواند منجر به افزایش عملکرد دانه شود. هتروزیس برای میزان روغن دانه از 13.69- تا 5.27 درصد و میانگین پسروی درون زادآوری برابر 2.39 درصد بود. نتایج حاکی از اندک بودن افزایش درصد روغن به علت هتروزیس است. دامنه هتروزیس برای میزان کل گلوکوزینولات های موجود در کنجاله از 57.22- تا 38.14 درصد بود و هیبرید GSC3A00×TERI(OE)R983 با میانگین 80.6 میکرومول بر گرم ماده خشک کمترین میزان گلوکوزینولات را داشت. برای میزان اسید اولئیک هیچیک از تلاقی ها دارای هتروزیس مثبت و معنی داری در سه محیط مورد بررسی نبودند. بیشترین هتروزیس منفی برای میزان اسید لینولنیک در هیبرید HNS9802×NPN01 با میانگین 10.7 درصد بود. میزان هتروزیس برای کاهش اسید اروسیک نیز ناچیز بود و نتایج نشان داد که در ارقام مورد بررسی تولید هیبریدها روش مناسبی جهت اصلاح برای اسید اروسیک کم (ارقام یک صفر) نیست. همچنین می توان نتیجه گرفت صفاتی که پسروی درون زادآوری بالا دارند ممکن است توسط ژن هایی با اثرات غیرافزایشی و صفات با پسروی درون زادآوری پایین به وسیله ژن هایی با اثرات افزایشی کنترل شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study On Heterosis And Inbreeding Depression In Agronomic And Oil Quality Characters Of Rapeseed (Brassica Napus L.)

نویسندگان [English]

  • S.S. Pourdad
  • J.N. Sachan
چکیده [English]

Heterosis is defined as the superiority of a hybrid over its parents. Inbreeding depression called as the decreasing of hybrid vigour due to inbreeding. The present investigation was carried out to study heterosis and inbreeding depression in rapeseed. The seven diverse parents were crossed in all possible combinations. Forty-two F1S along with seven parents were planted in randomized complete block design with two replications over three environments. Inbreeding depression was calculated for fourteen and heterosis for twenty-one characters. Glucosinolate, oil content and fatty acids measured by spectrophotometer, NMR and gas chromatograph sets, respectively. TERI(OE)RI5 x TERI(OE)R983 showed high negative heterobeltiosis for days to 50% f10wering and days to maturity, it is suitable hybrid for development of early cultivars. TERI(OE)R983xHNS9801 exhibited high negative heterobeltiosis for plant height. Results showed that heterosis breeding was not suitable for development of dwarf cultivars. The highest positive heterobeltiosis for seed yield/plant over three environments was observed in GSC3A00xHNS9801with mean performance of 14.3 grams. Mean of inbreeding depression was 45.63% in this hybrid. Results showed that heterosis breeding was suitable method to increase seed yield. In most of hybrids oil content showed negative heterobeltiosis over three environments. Mean of inbreeding depression in this characters was 2.39%. Results showed that selection for high oil content was more effective than hybrid production. The highest negative heterobeltiosis for glucosinolate concentration over three environments was observed in GSC3A00xNPN02. The lowest glucosinolate concentration was observed in GSC3A00xTERI(OE)R983 with mean performance of 80.6 ?mol/g,.For oleic acid content, there was no cross with positive and significant heterobeltiosis over three environments. The highest negative heterobeltiosis for linolenic acid content was observed in HNS9802xNPN01 with mean performance of 10.7% The highest negative heterobeltiosis for erucic acid content was observed in TERI(OE)R983xGSC3A00 with mean performance of 2.3%. It showed that heterosis breeding was not suitable for development single zero cultivar. Characters with low and high inbreeding depression could be basically controlled by additive and non-additive gene action, respectively

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rapeseed
  • heterosis
  • inbreeding depression
  • agronomic characters
  • Oil quality