بررسی و انتخاب ژنوتیپ های گندم نان با استفاه از صفات فیزیولوژیک و شاخص های تحمل به خشکی

نویسندگان

چکیده

به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ های گندم نان به تنش خشکی و انتخاب ژنوتیپ های برتر، مطالعه ای در شرایط تنش و بدون تنش در شرایط مزرعه و آزمایشگاه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرارود کرمانشاه، به مدت دو سال زراعی 1383-84) و (1384-85 انجام شد. در این بررسی صفات متعددی مانند شاخص استرس جوانه زنی Germination Stress Index (GSI) تعداد ریشه چه، طول ریشه چه، طول ساقه چه، عملکرد دانه، وزن دانه، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، شاخص پایداری غشا سلولی، محتوای نسبی آب برگ (RWC)، میزان پرولین، میزان کلروفیل a و b، شاخص های تحمل به خشکی (STI) و Tolerance Index (TOL)، در هفده ژنوتیپ به همراه دو رقم سرداری و آذر- 2 (شاهد دیم) و رقم مرودشت (شاهد آبی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به سه تکرار مقایسه شدند. نتایج ارزیابی ژنوتیپ ها در مرحله جوانه زنی ژنوتیپ های Bowusn/Gen/Shahi، Ghods*3/Kavvko/Ghods*/Kaz/Kavko، Gene Bank-914، 4848Mashhad/TuiusuIRW921D6 و Roshan/3/F12.71/Coc//Gno79 را برتر از دیگر ژنوتیپ ها نشان داد. در ارزیابی های مزرعه ای نیز همین ژنوتیپ ها به جز Gene Bank-914 با دارا بودن صفات مناسبی مانند محتوی آب برگ، میزان بالای پرولین، حداقل خسارت به غشا سلولی، مجموع کلروفیل a و b در شرایط تنش برتر از سایر ژنوتیپ ها بودند. مطالعه روابط بین صفات نشان داد که بین عملکرد دانه با شاخص تحمل خشکی، صفات مطالعه شده در مرحله جوانه زنی و شاخص استرس جوانه زنی رابطه مثبت و معنی دار و با میزان خسارت غشا سلولی رابطه منفی و معنی دار مشاهده شد. در مجموع با توجه به نتایج حاصله و ارزیابی عملکرد دو سال، چهار ژنوتیپ به عنوان ژنوتیپ های برتر برای مراحل بعدی انتخاب شدند و ژنوتیپ (Ghods*3/Kavvko//Ghods*3/Kaz/Kavko با داشتن بالاترین میانگین عملکرد در مزرعه از بقیه ژنوتیپ ها برتر بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation and Selection of Bread Wheat Genotypes Using Physiological Traits and Drought Tolerance Indices

نویسندگان [English]

  • M. Aghaee-Sarbarzeh
  • R. Rajabi
  • R. Haghparast
  • R. Mohammadi
چکیده [English]

Seventeen genotypes of bread wheat along with three check cultivars were evaluated for some important traits related to drought tolerance, including germination stress index (GSI), rootlet number and length, coleoptile length, proline content of flag leaf, cell membrane stability, relative water content (RWC), excised leaf water content, chlorophyll a and b content, stress tolerance indices (STI and TOL) and other morphological traits under field and laboratory conditions. The experiments were conducted in RCBD with three replications in Dryland Agricultural Research Institute, Sararood Station, Kermanshah, in 2003-04 and 2004-05 cropping seasons. At the seedling stage, the genotypes Bow"S"/Gen//Shahi, Ghods *3/Kavvko //Ghods *3/Ka z/ Kavko, Gene Bank-914, 4848 Mashhad/Tui "S" IRW92 1D6 and Roshan/3/F12. 71/Coc//Gno79. performed better than the others. However, in field conditions based on relative water content, proline content, cell membrane stability, chlorophyll content under stress condition, and stress tolerance index, four genotypes were selected. Simple correlation coefficients revealed that STI had high and positive significant relation with grain yield, different traits in germination stage, and germination stress index, while showed negative and significant relation with cell membrane damage. Based on the overall results, four superior genotypes were selected for further stage of selection. The genotype Ghods*3/Kavvko//Ghods*3/Kaz/Kavko had most of the traits effective on drought tolerance as well as higher yield in both years

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bread wheat
  • drought tolerance
  • physiological traits
  • Proline