تعیین صفات موثر بر عملکرد دانه 36 لاین نخود تیپ کابلی (.Cicer arietinum L) در استان های شمال غرب ایران در شرایط دیم

نویسندگان

چکیده

در اغلب کشورهای در حال توسعه، گیاهان خانواده نخود مهم ترین منبع پروتئین محسوب می شوند. با وجودی که تعدادی از این گیاهان به خوبی با شرایط دیم سازگاری پیدا کرده اند ظرفیت تولید آن ها اغلب پایین است، از این رو جهت دستیابی به لاین های پرمحصول در استان های شمالغزب کشور، آزمایشی با 36 لاین نخود زراعی تیپ کابلی در سال زراعی 83-1382 در استان های زنجان، آذربایجان غربی و کردستان در قالب طرح لاتیس دو گانه 6´6 انجام شد. در طول آزمایش از صفاتی مانند ارتفاع بوته، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، وزن صد دانه و عملکرد دانه یادداشت برداری شد. پس از تجزیه واریانس های جداگانه، اختلاف معنی داری در سطح 1% بین لاین های از نظر عملکرد مشاهده شد و در استان زنجان لاین شماره 26، در آذربایجان غربی لاین شماره 32 و در کردستان لاین شماره 30 نسبت به سایر لاین ها برتری داشتند. برای جمع بندی نتایج سه مکان، داده های آزمایش با نرم افزار SAS 8 تجزیه واریانس مرکب شدند و تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها و ژنوتیپ ´ مکان مشاهده شد. میانگین داده های سه مکان محاسبه و علاوه بر همبستگی ساده بین صفات با عملکرد، با استفاده از تجزیه علیت این ضرایب به اثر مستقیم و غیرمستقیم تجزیه شدند. بر این اساس، دو صفت تعداد روز تا رسیدگی و تعداد روز تا گلدهی بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد داشتند. با انجام تجزیه به مولفه های اصلی دو مولفه اصلی استخراج شد که در مجموع 77.23 درصد از کل واریانس مشاهده شده را توجیه می کرد. با تجزیه کلاستر، لاین های مورد بررسی در سه کلاستر، گروه بندی شدند. افراد موجود در کلاستر 1 با افراد موجود در کلاستر 3 بیشترین فاصله ژنتیکی و یا کمترین قرابت ژنتیکی را نشان دادند، بنابراین با توجه به هدف، می توان از انتخاب لاین هایی به عنوان والدین تلاقی در برنامه های دورگ گیری از هر یک از دو کلاستر فوق و تلاقی آن ها، علاوه بر ویژگی ها و صفات تکمیل کننده والدین از وجود حداکثر تنوع ژنتیکی آن ها نیز سود جست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determination of Traits Effective on Seed Yield of 36 Lines of Chickpea (Cicer arietinum L.) in Northwest Provinces of Iran in Dryland Conditions

نویسندگان [English]

  • M. Kamel
  • P. Moradi
چکیده [English]

In most of the developing countries, legume plants are the main supply of protein. Since some of these crops are adapted with dry land farming, but their yield potential is almost low. To access high yielding lines in northwest provinces of Iran, an experiment was conducted with 36 chickpea lines in 2003-2004 cropping season in 6 × 6 squared lattice in Zanjan, West Azerbaijan (W.A) and Kurdistan provinces. During the experiment, traits such as days of flowering, days of maturity, plant height, 100 seed weight and yield were recorded. After separate analysis of variance, significant differences were found in the yield of studied lines. For Zanjan line no. 26, for W.A. line no.32 and for Kurdestan line no.30 were selected. For location results, experimental data were analyzed through combined analysis of variance with SAS 8. Significant differences were found among genotypes and genotype × location. The mean data over 3 locations was calculated and in addition to simple correlation, these coefficients were partitioned to direct and indirect effects. PCA analysis extracted two components which totally explained 77.23 percent of observed variations. According to this, among the traits, days of flowering and days of maturity had the largest direct effects on yield. Then with cluster analysis, studied lines were classified into 3 groups. Cluster 1 members had the most genetic distance with cluster 3, therefore considering the purpose, selection of lines from these clusters as parents for hybridization, complementary traits of parents and their maximum variations can be used in breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chickpea
  • yield comparison
  • path analysis
  • cluster analysis
  • Correlations