سازگاری و پایداری عملکرد دانه لاین ‌های گندم دوروم در مناطق سردسیر دیم

نویسندگان

چکیده

به منظور بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه لاین های امیدبخش و پیشرفته گندم دوروم دیم، آزمایشی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 22 رقم و لاین از گندم های دوروم به همراه دو رقم شاهد گندم نان جمعا با 24 ژنوتیپ به مدت سه سال زراعی (80-1377) در شش ایستگاه در مناطق سردسیر دیم کشور اجرا شد. در هر سال و در هر دو منطقه پس از برداشت دانه، تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه انجام و در انتهای سال سوم در هر منطقه تجزیه مرکب انجام شد. در تجزیه مرکب (3 سال در هر منطقه) واریانس اشتباه های آزمایشی مناطق مختلف براساس آزمون Fmax هارتلی معنی دار بود، لذا برای یکنواخت نمودن واریانس اشتباه های آزمایشی، مناطق اجرای طرح به دو گروه تقسیم شدند. برای تعیین ارقام پایدار از روش پارامتر تیپ چهار (لین و بینز)، ضریب تغییرات عملکرد (VC%) و نیز روش غیرپارامتری رتبه بندی (Rank) استفاده شد. در گروه اول (ایستگاه های مراغه، سرارود و اردبیل) اثرهای منطقه، سال× منطقه، سال × رقم بر نموده و پس از آ ن ها لاین های شماره 2 و 4 به ترتیب با عملکرد دانه 1585 و 1566 کیلوگرم در هکتار قرار داشتند. لاین های شماره 2 و 18 دارای پایداری و عملکرد بیشتری نسبت به سایرین بودند. لاین شماره 18 به دلیل داشتن عادت رشد بینابین جهت کشت در این مناطق قابل توصیه است. در گروه دوم (ایستگاه های شیروان، ارومیه و قاملو) اثرهای سال، منطقه، سال× منطقه، رقم و سال × منطقه× رقم بر عملکرد دانه معنی دار بود و پس از ارقام گندم نان، بیشترین عملکرد دانه متعلق به لاین های شماره 9 و 18 بود (به ترتیب با 756 و 734 کیلوگرم در هکتار). با در نظر گرفتن عملکرد دانه و نتایج تعیین پایداری و سازگاری و عادت رشد، دو لاین مذکور جهت کاشت در این مناطق قابل توصیه هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Adaptability and stability of grain yield in durum wheat lines in cold dryland areas

نویسندگان [English]

  • D. Sadeghzadeh َAhari
  • H. Pasha pour
  • S. Bahram
  • R. Haghparast
  • M. Aghae
  • M. Azimzadeh
  • Gh. Abedi
چکیده [English]

In order to study the adaptability and yield stability of dryland promising durum wheat genotypes, this experiment was conducted with 22 genotypes of durum wheat plus 2 bread wheat cultivars as checks in RCBD for three cropping seasons (1998- 2001) in six cold research stations in dry land areas. In each location simple ANOV A and combined ANOV A for three years were implemented. Because in combined" analysis (3 years in each location) and according to Hartly Fmax test, the error mean squares (MSe) at different locations were significant, therefore for uniformity of MSe, the experimental locations were divided into two groups. Linn and Binns parameter, coefficient of variation of grain yield and rank method were used for determination of stable cultivars/lines. Results of combined ANOV A in the first group (Maragheh, Sararood and Ardebil) showed that interaction effects of year x location and year x cultivar were significant (P ? 0.01), and also differences among cultivais/lines in grain yield were significant at 5% probability level. Bread wheat cultivars had the highest grain yield and, in durum wheat, lines no. 2 and 4 with 1585 and 1566-1 kgha,respectively were the superior lines. Lines no.2 and 18 had the most stability and grain xield among genotypes. In this group line no.18 with facultative growth habit is recommended for these regions. In the second group (Shirvan, Uromieh and Ghamloo) the effects of year, location, cultivar and also interaction effects of year x location and year x location x cultivar on grain yield were significant. After bread wheat cultivars that had the highest grain yield, durum wheat lines no. 9 and 18 with 756 and 734 kgha-1, respectively were the highest yielding genotypes. Regarding grain yield, results of stability and adaptability analysis and growth habit, these two lines are recommendable for growing in these locations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Durum wheat
  • GENOTYPE X ENVIRONMENT INTERACTION
  • yield