بررسی تنوع ژنتیکی و فنوتیپی و تجزیه خوشه ای برای صفات کمی و کیفی برنج

نویسندگان

چکیده

به منظور مطاله ژنتیکی در خصوصیات کمی و کیفی 36 لاین و رقم برنج، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده در سال 1379 انجام شد. در این مطالعه هفده صفت شامل عملکرد دانه، تعداد خوشه، تعداد دانه سالم در خوشه، وزن صد دانه، طول، عرض و مساحت برگ، ارتفاع بوته، طول ساقه، مقدار آمیلوز، غلظت ژل، وزن خوشه، طول، عرض و شکل دانه، تعدا روز تا 50 درصد گلدهی و رسیدن کامل با اندازه گیری ده نمونه تصادفی در هر واحد آزمایشی ارزیابی شدند. تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد بررسی وجود داشت که نشانگر وجود تنوع ژنتیکی در این ژنوتیپ ها بود. ضریب تنوع فنوتیپی برای کلیه صفات بیشتر از ضریب تنوع ژنتیکی بود و برا ی بسیاری از صفات تفاوت های ناچیزی از نظر این دو ضریب وجود داشت. بیشترین ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی به ترتیب مربوط به صفات غلظت ژل، مساحت برگ، عرض برگ و تعداد خوشه بود. بیشترین وراثت پذیری عمومی مربوط به ارتفاع بوته و کمترین آن مربوط به وزن خوشه بود. ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی تعداد خوشه، تعداد دانه پر در خوشه، وزن خوشه، تعدا روز تا 50 درصد گلدهی و رسیدن کامل با عملکرد مثبت و معنی دار بود و ضریب همبستگی بین عملکرد با بقیه صفات منفی بود. تجزیه کلاستر به روش واریانس مینیمم وارد، ژنوتیپ ها را در پنج کلاستر گروه بندی نمود. ژنوتیپ های کلاستر سوم شامل چهار لاین خالص به شماره 4، 21، 22 و 24 به علت داشتن مقادیر بالای عملکرد، تعداد خوشه، تعداد دانه سالم در خوشه و نیز دارا بودن آمیلوز متوسط و ارتفاع کم، ارزشمند هستند و می توان از آن ها برای انتقال صفات مذکور در برنامه های دورگ گیری استفاده نمود. ضمن این که از ژنوتیپ های کلاستر اول و پنجم به ترتیب می توان برای افزایش عملکرد و بهبود کیفیت پخت استفاد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genetic And Phenotypic Variability And Cluster Analysis For Quantitative And Qualitative Traits Of Rice

نویسندگان [English]

  • H. Rahim Soroush
  • M. Mesbah
  • A. Hosseinzadeh
  • R. Bozorgi Pour
چکیده [English]

In order to study the genetic diversity of quantitative and qualitative traits of 36 lines and cultivars of rice, an experiment was conducted using a simple lattice design in 2000. In this study, 17traits including grain yield, number of panicle per plant, number of filled grains per panicle, 100 grain weight, leaf length, leaf width, leaf area, plant height, culm length, amylose content of the grain, gel consistency, panicle weight, grain length, grain width, grain shape, days to 50% flowering and maturity were measured on 10 randomly selected plants for each plot. Analysis of variance showed significant differences among genotypes for all traits and revealed the existance of genetic variation among genotypes. The phenotypic coefficients of variability were greater than the genotypic ones for all the traits although differences for most of them were small. The highest phenotypic and genotypic coefficients of variation were obtained respectively for gel consistency, leaf area, leaf width and number of panicle per plant. The highest general heritability was estimated for plant height and the lowest for panicle weight. Results of genotypic and phenotypic correlations indicated that number of panicle per plant, number of filled grains per panicle, panicle weight, days to 50% flowering and maturity had positive correlation with yield, wbile the rest of the traits had a negative correlation. Cluster analysis with Ward's method, classified all of the genotypes into five clusters. Genotypes of the third cluster including four pure lines Nos.4,21,22 and 24 had high yield, high number of panicle and filled grains per panicle, intermediate amylose and lower plant height, therefore, these suitable traits can be transfered through hybridization programs. Genotypes of the. first and fifth clusters can also be used to improve yield and grain cooking quality respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rice
  • Genetic diversity
  • phenotypic and genotypic correlation
  • cluster analysis