ارزیابی تحمل به سرما در ژنوتیپ های نخود زراعی (.Cicer arietinum L) در خزانه های کشت پاییزه

نویسنده

چکیده

با شناخت مزیت تغییر زمان کاشت نخود از بهار به پاییز، تلاش های به نژادی برای مقاومت به تنش سرما در این محصول شروع شده است. به منظور معرفی رقم یا ارقام متحمل به سرما و افزایش عملکرد نخود در مناطق مرتفع و سردسیر غرب کشور، طی دو سال زراعی (1379-81)، تنوع ژنتیکی 40 لاین و ژنوتیپ نخود به همراه رقم حساس به سرما ILC 533 به عنوان شاهد در طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار در شرایط کشت دیم پاییزه کردستان مطالعه شد. از مقیاس درجه بندی =1) بدون علایم سرمازدگی و =9 مرگ بوته ها یا سرمازدگی شدید( برای ارزیابی ژنوتیپ های مورد بررسی استفاده شد. صفات ارتفاع بوته، تعداد روز از کاشت تا گلدهی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه های اولیه و ثانویه، وزن 100 دانه و عملکرد دانه اندازه گیری و ثبت گردید. نتایج تجزیه واریانس سالیانه و تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی برای عملکرد دانه، تعداد شاخه های ثانویه، وزن 100 دانه و درجه تحمل به سرما در سطح 5 درصد از نظر آماری اختلاف معنی دار وجود دارد. طی دو سال بررسی، 16 ژنوتیپ با درجه 3 و کمتر از 3 به عنوان لاین های متحمل به سرما گزینش و برای ارزیابی های بعدی معرفی شدند. با بررسی شجره این ژنوتیپ ها مشخص گردید که اغلب لاین های انتخاب شده به عنوان متحمل به سرما مانند FLIP 95-255C، FLIP 93-260C و Sel 95TH 1716 هیبریدهای حاصل از دورگ گیری گونه وحشی (ILWC 182) C. reticulatum با ارقام اصلاح شده بوند. در مجموع، با توجه به افزایش محصول چشمگیر نخود در کشت پاییزه، امید می رود با ارزیابی های بعدی بتوان رقم یا ارقام مناسب که به سرمازدگی متحمل باشند معرفی و به ارتقا تولید در استان کردستان کمک نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of cold tolerance in chickpea (cicer arietinum l.) Genotypes in fall-sown nurseries

نویسنده [English]

  • H. Kanouni
چکیده [English]

Work on cold tolerance in chickpea has been initiated since the advantages of fall sown crop over traditional spring sown crop were realized. In order to evaluate cold tolerance and yield potential in high altitude and cold regions, genetic variation in forty entries of chickpea together with one susceptible control (ILC 533) was studied in a RCB design with two replications in fall sowing under rainfed conditions ip Kurdistan province during 2000-02 cropping seasons. In this nursery the susceptible control (ILC 533) was sown after every two entries. Different characteristics e.g. seed yield, days from sowing to flowering, 100 seeds weight, plant height, number of pods per plant, number of seeds per pod, number of primary branches, and number of secondary branches were recorded. Annual and combined analysis of variance showed that there were significant differences among genotypes for seed yield, Number of secondary branches,100 seeds weight and cold tolerance (P < 0.05). Sixteen entries showed a desirable level of tolerance 3, based on 1 to 9 scale (1 = healthy and 9 = killed due to frost). By investigation into the pedigrees of entries, it was revealed that cold tolerant entries (FLIP 95-255C, FLIP 93-260C and Sel95 TH1716) are derived from crosses between cultivated chickpea with C. reticulatum (ILWC 182), a wild relative of cultivated chickpea (c. arietinum L.).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chickpea
  • fall-sown
  • Cold tolerance