اثر قوه زیست و قدرت بذر ارقام گندم بر استقرار گیاه و عملکرد دانه در شرایط مزرعه

نویسندگان

چکیده

به منظور تعیین اثر کیفیت بذر بر روی استقرار و رشد اولیه ارقام گندم در شرایط مزرعه این آزمایش در سال های 1379 و 1380 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع عالی آموزشی و پژوهشی کشاورزی رامین (ملاثانی) - خوزستان به اجرا در آمد. در سال اول آزمایش اثر تنش کمبود آب و برداشت در مراحل مختلف رسیدگی بذرها بر روی کیفیت بذر ارقام گندم دوروم (ارقام چن التار و شوامالد) و نان (رقم فلات) مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین کیفیت بذر،بخشی از بذرهای حاصل از سال اول با آزمون های جوانه زنی و رشد گیاهچه مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایشگاه درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و میانگین وزن خشک گیاهچه برای بذرهای هر رقم و توده های بذری تعیین گردید. در سال دوم بر اساس نتایج حاصل از آزمون های آزمایشگاهی، بذرهای حاصل با توجه به چگونگی کیفیت آنها در مزرعه کاشته شدند، تا تاثیر آن بر استقرار گیاهچه و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گیرد. فاکتورهای آزمایشی در سال دوم شامل ارقام و کیفیت های متفاوت بذر (بذرهای حاصل از برداشت در مراحل مختلف رسیدگی و سطوح مختلف آبیاری) بود. آزمایش به صورت فاکتوریل برمبنای طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. درصد و سرعت سبز شدن، درصد پوشش سبز و عملکرد دانه برای تیمارهای مختلف در شرایط مزرعه ثبت گردید. نتایج نشان داد که سرعت و درصد سبز شدن، پوشش سبز زمین و عملکرد دانه به طور معنی داری تحت تاثیر ارقام و کیفیت های مختلف بذر قرار گرفته است. ارزیابی اثر تیمارهای این آزمایش بر روی کیفیت بذر در آزمایشگاه و در سطح جمعیت گیاهی نشان داد که کیفیت بذر و ارقام گندم می تواند از طریق تغییر در درصد و سرعت سبز شدن گیاهچه، بر استقرار و رویش اولیه گیاه موثر باشد. این اثر در طول دوره رشد گیاه می تواند ادامه یافته و در نهایت بر عملکرد نهایی دانه در مزرعه تاثیر گذار باشد. با توجه به همبستگی معنی دار درصد سبز شدن با درصد پوشش سبز زمین و محصول دانه به نظر می رسد برتری عملکرد بذرهای قوی (بذرهای برداشت شده در 44 و 58 روز بعد از گرده افشانی) نسبت به بذرهای ضعیف (بذرهای برداشت شده در 12، 18و 25 روز بعد از گرده افشانی) عمدتا به دلیل درصد بالای سبز شدن آن ها در مزرعه بود. این بررسی نشان داد که آزمون رشد گیاهچه بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار را با درصد و سرعت سبز شدن و همچنین با درصد پوشش سبز و عملکرد دانه در واحد سطح دارد، بنابراین آزمون رشد گیاهچه به عنوان بهترین آزمون جهت ارزیابی قدرت بذر در گندم پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects Of Viability And Vigour Of Seed On Establishment And Grain Yield Of Wheat Cultivars In Field Conditions

نویسنده [English]

  • M. H. Gharineh
چکیده [English]

In order to evaluate the effects of seed quality on establishment and growth of seedling of wheat cultivars in field conditions, two years experiment (2000 and 2001) was conducted at Ramin Agricultural and Experimental Field in Ahvaz. In the first year, effects of water stress and different seed harvesting periods on seed quality of durum wheat cultivars (Chenaltar and Showamald) and bread wheat cultivar (Falat) were studied. To determine the quality of seeds, a part of seeds were tested in laboratory for germination and seedling growth, then percentage of germination, germination rate and seedling dry weight were determined. Based on the resultus of the first year, in the secand year seeds were planted in field to determine the effects of their quality on seedling establishment and grain yield. Experimental design was factorial based on RCBD. Emergence rates, percentage of stand establisment and grain yield for all treatments were recorded. Results showed that emergence rate, stand establisment and grain yield were significantly affected by wheat cultivars and seed quality. According to the results, Seed quality and wheat cultivars had influenced on stand establishment and early growth through the rate and percentage of seedling emergence. This effect was prolonged throughout the crop life cycle and ultimately influenced grain yield. Significant correlation of seedling emergence (%) with stand establisment and grain yield, indicated that increase in grain yield resulted from more matured seeds (harvested at 44 and 58 days after anthesis) compared with less matured seeds (harvested at 12, 18and 25 days after anthesis) was mainly due to higher stand establishment of more matured seed. Also results showed that seedling growth had the highest correlation with percentage and rate of emergence, stand establishment and grain yield. Therefore, seedling growth test is recommended as an appropriate test to evaluate the seed vigour of wheat cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • Seed quality
  • plant establishment
  • seed maturity stage
  • Grain yield