بررسی پایداری عملکرد دانه و شاخص برداشت در ژنوتیپ های گندم نان (.Triticum aestivum L) زمستانه و بینابین

نویسندگان

چکیده

دستیابی به ارقام گندم با عملکرد بالا و پایدار در محیط های متفاوت از اهمیت ویژه ای در برنامه های به نژادی برخوردار است. بدین منظور آزمایشی با استفاده از 19 ژنوتیپ گندم زمستانه و بینابین به همراه یک رقم شاهد ( شهریار) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت سه سال زراعی (77-1376، 78-1377و 79-1378) در ایستگاه های تحقیقاتی کرج، اردبیل، اراک، همدان، مشهد، جلگه رخ و تبریز به اجرا در آمد. در پایان هر سال زراعی تجزیه واریانس ساده و در پایان سه سال آزمایش تجزیه واریانس مرکب با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. با معنی دار شدن اثر متقابل سالX ژنوتیپ X مکان که حاکی از یکسان نبودن عکس العمل ارقام به محیط های مختلف است، تجزیه پایداری با استفاده از روش ضریب تغییرات محیطی (CV)، روش رگرسیونی و همچنین روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری انجام وپایداری ژنوتیپ ها تعیین گردید. نتایج حاصل از روش های مختلف تقریبا مشابه بود و در اکثر روش ها لاینC-75-5 (OWL85256*-30h-*O-*Eoh) به عنوان برترین ژنوتیپ از نظر عملکرد شناخته شد. در سال سوم آزمایش شاخص برداشت برای ژنوتیپ ها در تمام ایستگاه ها اندازه گیری شد. پس از انجام تجزیه مرکب واریانس و تجزیه پایداری، لاین (Bez-2B/Cgn/Vratza) C-75-15 به عنوان برترین ژنوتیپ از لحاظ پایداری شاخص برداشت تعیین گردید. نتایج نشان داد که علی رغم وجود همبستگی مثبت و معنی دار (r=%36**) بین عملکرد دانه و شاخص برداشت، پایداری ژنوتیپ ها از لحاظ این دو صفات یکسان نمی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Stability of grain yield and harvest index in winter and facultative bread wheat (triticum aestivum l.) Genotypes

نویسندگان [English]

  • M. Dashtaki
  • A. Yazdan Sepas
  • T. Najafi Mirak
  • M.R. Ghanadha
  • R. Joukar
  • M.R. Islampour
  • A.A. Moayedi
  • M. Nazeri
  • M.S. Abedi Oskooie
  • G. Aminzadeh
  • R. Soltani
  • S. Ashouri
  • A.R. Kouchaki
چکیده [English]

Development of wheat cultivars with high and stable yield for different environments is very important in breeding programs. In this study, 19 winter and facultative wheat genotypes along with a check cultivar (c.v. Shahreeyar) were studied for grain yield and its stability at Karaj, Arak, Ardebil, Hamedan, Mashhad, Jolgeh Rokh and Tabriz Agricultural Experimental Stations in 1997-2000 cropping seasons. The experimental design was RCB with four replications. Results of combined ANOVA showed that interaction of genotype x location x year was highly significant. Using different stability analysis methods such as CV, regression analysis and simultaneous selection for yield and stability showed similar results. Genotype C75-5 (OWL 85256*-3oh-*O-*Eoh) was determined as the superior for grain yield among all genotypes in almost all methods. Results of the study on harvest index (HI) indicated that the genotype C-75-15 (Bez- 2B/Cgn/Vratza) was superior for HI stability. Although, the correlation coefficient between grain yield and harvest index was positive and significant (r =0.36**) however, stabilities of these two traits among the genotypes, were not similar.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • genotypes
  • yield
  • harvest index
  • Stability